We gaan niet bij de pakken neerzitten
Het is weliswaar coronatijd, maar nu niet het moment om bij de pakken neer te gaan zitten. We koersen immers langzaam maar zeker weer af op het jaarlijkse feest van licht en warmte, vrede op aarde, verbondenheid en hoop. In de koude en donkere dagen rond de winterse zonnewende is het verlangen naar licht en warmte niet meer dan vanzelfsprekend, maar het snakken naar vrede is vooral een dingetje van de sedentaire mens, die zo graag onderling concurreert. Met Kerstmis wordt er dan weer eventjes bij stilgestaan dat overal in de wereld mensen hun medemens onderdrukken en uitbuiten en hun rechten met voeten treden, wat weer leidt tot bloedvergieten en trauma’s. De onderlinge concurrentiestrijd was een kleine vijfduizend jaar geleden de aanleiding voor moraliserende teksten, zoals de maximes, ofwel richtlijnen, van vizier Ptahhotep in het faraonische Egypte en het in stèles gebeitelde vergeldingsrecht, beter bekend als oog om oog, tand om tand, lidmaat voor lidmaat, van houwdegen Hammurabi, maar zolang de mens concurreert leiden noch wetten, noch straffen, noch geloof, noch hoop tot stabiele samenlevingen. (1) Voor rust, evenwicht, eerlijkheid en juist anticiperen moeten we te rade gaan bij mensen die samenwerken, zoals de natuurvolkeren en de wetenschappers uit diverse eerdere blogs.
Maar genoeg nu over alle problemen. We gaan er met z’n allen aan het einde van dit kroonjaar gewoon weer een gezellig feest van maken. Omdat ik nu niet wil gaan moraliseren, stel ik voor om voor de verandering eens enkele goede kanten van onze beschaving te belichten, want die zijn er wel degelijk, als je ze maar wilt zien. Er is bijvoorbeeld onbeschrijfelijk veel kennis, die soms al duizenden jaren bewaard is gebleven. Nu blijven daarmee ook onjuiste inzichten, vooroordelen en zelfs waanzinnige theorieën behouden voor het nageslacht, maar dat is dan weer handig voor allerhande historici, die helpen voorkomen dat we ons nogmaals stoten aan de ene of de andere steen. En wat denken jullie van alle contactuele mogelijkheden? Tsjonge jonge, wat is er op dat gebied al veel bereikt. Mensen staan vandaag de dag over de hele wereld in contact met elkaar en kunnen niet alleen hun kennis, maar ook, zonder enige terughoudendheid hun emoties delen. Dat heeft ook wel weer een klein nadeel, maar daar gaan we het nu dus niet over hebben. En tot slot, wat is er niet bereikt in de strijd om de emancipatie? Lijfeigenschap, horigheid en slavernij: allemaal afgeschaft! Algemeen kiesrecht: bijna overal ingevoerd. Kinderarbeid: vrijwel overal verboden. Alhoewel..., is al dat onrecht werkelijk uitgeroeid? Kom, we steken de kaarsjes aan.
Verwijzing.
(1) De passage over Ptahhotep en Hammurabi is gebaseerd op mijn onderzoek naar de relatie tussen competitief en coöperatief gedrag bij de mens. Het boek daarover verschijnt in 2021.