Sinterklaas, o jongens, jongens ’t is zo’n baas
Sinterklaas is in het land en we gaan er weer een mooi feest van maken. Ik in ieder geval wel, want eerlijk gezegd heb ik mijn buik een beetje vol van de nieuwsberichten over dat eeuwige concurreren. Bovendien heb ik daar nu helemaal geen tijd voor, want ik heb het veel te druk met alle voorbereidingen voor het cadeautjesfestijn. Dat begint al met het plannen van het bezoek aan de overvolle winkelstraten, het opletten voor voldoende afstand daar en het dragen van een goed sluitend masker. Wordt het in de winkels te druk dan ga ik de websites van de goedkoopste onlinewinkels met elkaar vergelijken, de aangevinkte geschenkartikelen checken op levertijden, leverings- en betalingsvoorwaarden en de antecedenten van die internetverkopers natrekken, want ik wil natuurlijk niet belazerd worden door een of andere nepaanbieder of bankrekeninghacker. Dat is nog maar het begin van mijn sinterklaasstress, want vervolgens lig ik nachtenlang wakker van het vinden van rijmwoorden voor de gedichten, een verrassend of grappig verband tussen de verkrijger van het cadeautje en het cadeautje zelf, het laten lopen van de versregels door een consequent metrum en een juist ritme en van het geleidelijk toewerken naar enigszins verrassende plots. Maar het moet me van het hart, uiteindelijk zijn alle inspanningen niet voor niets. Op 5 december zingen we en springen we en zijn we zo blij, want er zijn ineens helemaal geen stoute kinderen meer bij. Werden onschuldige kindertjes vroeger nog wel eens bang gemaakt met waarschuwingen dat deugnieten er met de roe van langs zouden krijgen, vlegels met de gard zouden worden gekastijd en belhamels de deportatie in de lege jute cadeautjeszak tegemoet konden zien om in het verre Spanje eens een jaartje onder het strakke regiem van de goedheiligman na te denken over alle begane zonden, dat soort genadeloze bangmakerij van onschuldige peuters is gelukkig voltooid verleden tijd. Sinterklaas is een feest van zingen, grapjes maken, lachen, verwachtingsvolle spanning, cadeautjes, eerlijk delen en snoepen. Kortom een feest van gezelligheid en emoties. Sint-Nicolaas met zijn bisschopsmijter, witte jurk en rode tabberd is natuurlijk niet anders dan een kapstok voor onze behoefte aan sociaal gedrag en het uiten van affectieve gevoelens.
De BaYaka regenwoudbewoners, waar we het de vorige week over hadden, zingen weliswaar geen sinterklaasliedjes, maar zijn natuurlijk niet minder emotioneel dan wij. ‘De BaYaka zijn gek op muziek. Ze zeggen altijd: wie zingt maakt het bos blij’ (1). Ook de jagende en verzamelende Bosjesmensen in de Kalahari maken veel grapjes en zingen en springen in de maneschijn zelfs hele nachten door. Mensen waar ook ter wereld zijn sociaal, emotioneel en kunnen niet zonder elkaar. Socialiteit en emotionaliteit zijn dan ook belangrijke kenmerken van de menselijke evolutie. Onze emotionaliteit is weliswaar onmisbaar voor het scheppen van gezelligheid, maar ze kan ook averechts werken. In onnatuurlijke leefomgevingen, zoals die van de ongelijke concurrerende mens, hebben we bijvoorbeeld vaak te maken met korte lontjes met alle gevolgen van dien. Ergernis en boosheid komen uiteraard ook voor bij egalitaire samenwerkende jagers-verzamelaars, maar bij hen is het verfijnde en directe gedragsregelende mechanisme bijzonder effectief. De sedentaire mens krijgt voor zijn competitieve gedrag en agressie echter wel de rekening gepresenteerd: hij moet de dwang van de leider en diens hiërarchie ondergaan en ongelijkheid en oneerlijkheid accepteren. Geen wonder dus dat de sedentaire mens permanent verontwaardigd, opstandig en boos is, met name op degenen, die hij niet kent.
Verwijzing.
(1) De cursieve tekst is een citaat uit het krantenartikel in NRC Handelsblad van 2 augustus 2019 ‘In het woud zie je echt wat navigeren is’. Zie verwijzing (2) van de blog ‘Ondersteboven van pygmeeën en vrouwen’ van vrijdag 27 november 2020.