Is samenwerken intelligent? (2)
We gaan er weer een gezellige boel van maken, want van al dat schrijven over concurreren raak ik helemaal uitgeput en in de put. Wie heeft er ook gekeken naar die ouderwetse televisie? En… het programma ‘Het Geheim van de Zwerm’ gezien? Voor degenen, die het gemist hebben hierbij de samenvatting van de NTR: “Op het Max Planck Instituut in Konstanz, Duitsland, heeft bioloog Iain Couzin een speeltuin voor biologen gecreëerd. Cameraatjes volgen groepen vissen, sprinkhanen balanceren op een bal in een virtual reality-bak en vogels vliegen rond met kleine rugzakjes, waarmee al hun gesprekken worden afgeluisterd. Ondertussen probeert een groep Hongaarse robotici met drones een zwerm na te bootsen. In de VS past softwareontwikkelaar Louis Rosenberg de zwermintelligentie van honingbijen toe op de maatschappij: 'We kunnen mensen verbinden en een groot superbrein vormen'.” Tot zover de aankondiging, maar de uitzending is nog veel boeiender dan je op basis van de technologische lekkermakerij zou verwachten. (1) De wetenschap staat bol van de goede ideeën en hun interesse in coöperatief gedrag is daar een van. Maar niet de minst belangrijke, want door het bestuderen van uiteenlopende manieren van samenwerken begrijpen we ook beter waarom de zich evoluerende mens de voorkeur gaf aan samenwerken en waarom we dat weer moeten gaan doen.
Enkele zinnen breng ik graag even onder de aandacht:
- Een bioloog: ‘Hoe weinig weten we over samenwerken?’(6:05)
- Een bioloog over het zwermen van spreeuwen: ‘De groep lost een probleem op, zonder dat het individu daar zelfs maar weet van heeft.’ (13:20)
- Een bioloog: ‘Er is geen leider van een zwerm vogels.’ (19:00)
- Een bioloog over het belang van samenwerken voor de mens: ‘Hoe ontstaat uit sociale verbondenheid collectieve intelligentie?’ (40:30)
- Een software-ontwikkelaar over communicatie en samenwerken door bijen bij het verkennen van en beslissen over nieuwe vestigingslocaties: ‘Dat is zwermintelligentie in optima forma: de groep die als systeem samenwerkt is duizendmaal intelligenter dan de individuele leden.’ (44:35)
- Een software-ontwikkelaar: ‘Een zwerm is het tegendeel van een opiniepeiling. Een zwerm benadrukt niet de meningsverschillen, maar juist waarover iedereen het eens is. We kunnen mensen verbinden en één brein van breinen laten vormen. Met de kracht van de zwerm kun je er zo superintelligentie van maken.’ (47:00).
- Een bioloog: ‘Is het niet opmerkelijk hoe natuurlijke selectie steeds dezelfde principes oplevert, hetzelfde soort regels, voor een school vissen zowel als een groep zenuwcellen? Dat zijn dus fundamentele principes, en wij zien nog maar het topje van de ijsberg. We beginnen net te ontdekken hoe alles met elkaar in verband staat.’ (47:45).
Uit alle voorbeelden van coöperatief gedrag uit deze reportage blijkt hoe divers en hoe belangrijk het verschijnsel emergentie is. Kort gezegd komt dat erop neer dat de groep tot veel meer in staat is dan het individu. Men gebruikt daarvoor wel de metafoor 1 + 1 = 3. Tevens gaat de samenwerkende groep zich anders gedragen, bijvoorbeeld door zich aan te passen aan de nieuwe situatie. Er is één maar: de samenwerkende individuen moeten niet concurreren. Dat is voor de moderne mens nog wel even een dingetje. Niet dat samenwerken moeilijk is, maar we moeten de bakens verzetten.
Verwijzingen:
(1) Zie de Kennis van Nu special ‘Het Geheim van de Zwerm’ van de NTR van woensdag 5 augustus 2020. Dit is de link: https://www.npostart.nl/de-kennis-van-nu-special-het-geheim-van-de-zwerm/05-08-2020/VPWON_1308693
(2) De blog ‘Is samenwerken intelligent?’ van 12 juni 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/8175