Is samenwerken intelligent?
Ik wilde het deze week eigenlijk hebben over onze intelligentie, maar eerst even dit: hebben jullie al gehoord dat meer dan duizend artsen bij onze volksvertegenwoordigers aan de bel hebben getrokken? Ze hebben schoon genoeg van dat inefficiënte en ineffectieve concurreren en willen samenwerken. Lees hun manifest ‘Gooi nu het roer om in de zorg!’. (1)
Maar nu dan het onderwerp van deze week: onze vooral door onszelf veelgeprezen intelligentie. Of de mens intelligent is houdt ons nog niet zo heel lang bezig. Pas sinds wij, zo’n tien- tot twintigduizend jaar geleden, begonnen met onze medemens te concurreren. In de miljoenen jaren daarvoor werkten mensen gewoon samen, zowel met bekenden als met onbekenden. Jagers-verzamelaars maakten zich niet druk om hun slimheid, maar benutten eenvoudig de emergentie van het samenwerken. Daardoor waren zij in staat om zich aan te passen aan de meest uiteenlopende omstandigheden. Zij deelden hun kennis met jan en alleman en maakten gelijk van de gelegenheid gebruik om seks te hebben met elkaar. De huidige mens is een melange van sapiens-, neanderthaler- en denisoviër-genen en voor hun gebruiken, ideeën en technieken geldt hetzelfde. De bewijzen daarvan stapelen zich maar op. (2) (3)
Dat samenwerken slim is, dat weet iedereen wel, maar nu moeten we nog af zien te komen van het vooroordeel dat concurreren tussen mensen slim zou zijn. Het antwoord daarop is niet al te lastig. De concurrent gebruikt zijn intelligentie om de strijd van zijn tegenstander te winnen. Hij ervaart een ander te slim af te zijn als een prestatie, want hij wordt daarvoor beloond met bezit. Of hij zijn medemens daarmee benadeeld of dat door de uitwisseling van ideeën zijn inzicht zou verbeteren, is voor deze winnaar van ondergeschikt belang. De concurrent gebruikt zijn intelligentie voor zijn korte termijn eigenbelang, maakt zich geen zorgen om de dag van morgen noch om zijn medemens.
Van concurreren hoeven we geen enkel heil te verwachten. Het is de hoogste tijd om ons weer natuurlijk te gaan gedragen en samen te werken.
Verwijzingen:
(1) Zie het artikel ‘Artsen: maak zorg fors eenvoudiger’ in NRC Handelsblad van 10 juni 2020.
Dit is de link naar het artikel: https://www.nrc.nl/nieuws/2020/06/10/artsen-maak-zorg-fors-eenvoudiger-a4002481#/handelsblad/2020/06/11/#101
Dit is de link naar de petitie: https://www.optimalezorg-dapperedokters.nl/oproep-tot-optimale-zorg
(2) Zie het artikel ‘Van wie stammen we nu weer af? De ideeën over de afkomst van de mens zijn niet langer stabiel’ in NRC Handelsblad van 6 juni 2020.
Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2020/06/05/van-wie-stammen-we-nu-weer-af-a4001878#/handelsblad/2020/06/06/#406
(3) Interessant is het zojuist verschenen boek van de paleontoloog Madelaine Böhme e.a., Hoe we mensen werden, eerste druk, 2020, Uitgeverij Spectrum, ISBN 978 90 00 37324 6, NUR 680. Zie onder meer de pagina’s 234 - 235.
(4) Het begrip 'emergentie' komt in diverse blogs en reacties aan de orde. Onder meer in ‘Samenwerken in de ruimte? Krijg nou wat’ van 12 juni 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/7971