Xenofoob of xenofiel? – deel 2 (slot)
De vorige keer hadden we het over de verwarrende situatie, waarin we met z’n bijna acht miljarden terecht zijn gekomen. We begrijpen ons natuurlijke gedrag niet, omdat de dagelijkse werkelijkheid bol staat van de tegenstrijdigheden. Zo lijkt het alsof de mens xenofoob is, zeker wanneer de ingedikte ellende van het dagelijks nieuws over je wordt uitgestort, terwijl onze natuur bol staat van de xenofilie. Verwarring houdt de sedentaire mens in haar greep, omdat wij ons door de onnatuurlijk grote samenlevingen competitiever en agressiever zijn gaan gedragen dan ons lief is. (1) Daar hebben we het al vele malen over gehad. (2)
Interessant is hoe xenofilie bij bonobo’s is aangetoond. Daarvoor hebben onderzoekers diverse experimenten gedaan. Eén daarvan gaat over de bereidheid tot het delen van voedsel met onbekende soortgenoten. Citaat: “Experimenten hebben aangetoond dat fysieke interacties met onbekende soortgenoten lonend kunnen zijn voor bonobo's. In plaats van het voedsel in hun bezit te monopoliseren, ontgrendelden bonobo's een eenrichtingsdeur om voor het eerst fysiek te interacteren en samen te eten met een onbekende buurman (maar niet met een bekende ontvanger). Ze openden vaak een tweede deur voor een ander niet-groepslid, zelfs als dit betekende dat ze in de minderheid waren ten opzichte van niet-groepsleden – iets wat chimpansees actief vermijden. In een andere experimentele context lieten bonobo's ook een onbekende soortgenoot vrij in een kamer met voedsel waar ze zelf niet bij konden. Dit betekende dat bonobo's niet-groepsleden hielpen, zelfs als ze geen sociale beloning kregen.” (3)
Maar zijn bonobo’s in de vrije natuur ook zo xenofiel? Lees de artikelen er op na. In 2018 verscheen een wetenschappelijke studie naar het delen van hooggewaardeerd voedsel, zoals de grote broodvruchten (Treculia africana) en jachtbuit, zoals een duiker (een soort antilope), door bonobo’s met ‘vreemde’ bonobo’s. De onderzoekers schrijven dat bonobo’s zo xenofiel zijn, omdat zij andere onderlinge banden vormen, zoals een door vrouwen gedomineerde samenleving, dan chimpansees en trekken daaruit (uiteraard voorzichtige) conclusies over het xenofiele gedrag van de vroege mens, zoals de vroegste Hominina: Ardipithecus en Australopithecus. (4)
Onze xenofiele eigenschappen zijn na al die miljoenen jaren zo ingevreten in het menselijk DNA dat het zelfs aangeboren is. De antropoloog en psycholoog Tomasello en collega’s van het Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology hebben veel experimenten gedaan naar het hulpvaardige gedrag van peuters, die nog nauwelijks kunnen praten. Eén experiment gaat als volgt. Een moeder zit met haar spelende peuter in een kamer met een gesloten boekenkast. Er komt een onbekende man binnen met een zware stapel boeken, die hij met beide handen moet ondersteunen. De man loopt vervolgens tegen de deuren van de boekenkast aan en zegt: “Oh.” Dat herhaalt zich, maar gauw genoeg helpt de peuter de ‘vreemdeling’ door de deur van de boekenkast voor hem te openen, zonder dat de moeder haar kind daarop heeft geattendeerd. Het kind helpt de onbekende man uit eigen beweging en zonder dat het daarvoor een beloning ontvangt. Dat mensen, ook onbekenden, elkaar graag helpen is niet voor niets zo sterk ontwikkeld. Het heeft ons voortbestaan en onze evolutie mogelijk gemaakt, zoals ik al eerder heb betoogd. (2) (5)
Verwijzingen:
(1)
Zie de passage “De verwarring” uit mijn boek Nooit Meer Concurreren - Onderzoek naar de balans tussen samenwerken en concurreren tijdens de menselijke evolutie, 1e druk, 2022, Uitgeverij Boekscout, ISBN 978 94 645 0742 3, pp. 43-44
(2)
Zie o.a. de blogs:
- Zit de baviaan in de mens? – deel 1 van 17 mei 2024. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/19906
- Zit de baviaan in de mens? – deel 2 van 31 mei 2024. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/19997
- Zit de baviaan in de mens? – deel 3 van 14 juni 2024. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/20096
- Zit de baviaan in de mens? – deel 4 (slot) van 28 juni 2024. Dit is de link:
https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/20191
(3)
Zie het wetenschappelijk artikel:
- “Bonobos respond prosocially toward members of other groups”; Jingzhi Tan, Dan Ariely & Brian Hare; Nature Scientific Reports (2017); DOI:10.1038/s41598-017-15320-w
Zie de blog:
- Xenofoob of xenofiel? – deel 1 van 9 augustus 2024. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/20459
(4)
Zie het wetenschappelijk artikel:
- “Food Sharing across Borders - First Observation of Intercommunity Meat Sharing by Bonobos at LuiKotale, DRC”; Barbara Fruth et al.; Springer Human Nature (2018); DOI: https://doi.org/10.1007/s12110-018-9311-9
Zie het krantenartikel:
- “Bonobo’s delen hun jachtbuit ook met ‘vreemden’” in de NRC van 6 april 2018. Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2018/04/06/bonobos-delen-hun-jachtbuit-ook-met-vreemden-a1598475
(5)
Filmpje kijken? (5 min.) Het eerste fragment van dit YouTube filmpje gaat over het boekenkast experiment tussen de peuter en de onbekende man, maar bekijk beslist ook de andere fragmenten. Ze gaan allemaal over samenwerken en hulpvaardigheid. Dit is de link: https://www.youtube.com/watch?v=Z-eU5xZW7cU
Meer weten? Lees mijn boek Nooit Meer Concurreren, verkrijgbaar bij boekhandel, uitgeverij Boekscout en Bol. Dit is de link: https://koopmijnboek.shop/9789464507423