Even roddelen over de Borgia’s – deel 2
De vorige keer (1) begonnen we met de neanderthalers, wier beschaving geen macht kende. De machtshonger van Homo sapiens begon pas een dikke tienduizend jaar geleden en heeft sindsdien stelselmatig zijn pogingen tot samenleven ontwricht. Zo ook op het Iberisch schiereiland, van waaruit ene Alonso de Borja, afkomstig uit de plaatselijke lage landadel, in de vijftiende eeuw zijn ideaal om de macht van de hele rooms-katholieke kerk naar zich toe te trekken trachtte te verwezenlijken. Onze Alonso wilde rijk en beroemd worden. Zoals we al gelezen hebben ging dat niet zonder immoreel handelen en dat was nog maar het begin. Macht corrumpeert en de strijd om de macht doet daar niet voor onder.
Het moest groter, het liefst wereldwijd. Daarvan droomde Alonso de Borja. Zijn plan om op de Heilige Stoel in Rome plaats te nemen was de logische volgende zet in de strategie, waaraan hij zijn leven had gewijd. Alonso wist dat de naam ‘papa’ weliswaar ‘vader’ betekende, maar dat ‘papa’ ook het acroniem was van ‘Petri Apostoli Potestatem Accipiens’ ofwel ‘van de apostel Petrus de macht ontvangend’. Die macht had hij nodig om alles te doen wat God verbood, zoals dat min of meer standaard praktijk was in de Middeleeuwen, zowel bij pausen en kardinalen als binnen de gehele klerikale machtshiërarchie. Hun onzedelijke schijnheiligheid schoot weliswaar steeds meer christenen in het verkeerde keelgat, maar door repressie, censuur, inquisitie, oorlogvoering, nepotisme en simonie, het uit winstbejag verhandelen van geestelijke goederen of ambten, bleef de boel vanuit je bestuurlijke verantwoordelijkheid beheersbaar en liep je zelf toch lekker binnen. Alonso had er 76 jaar van zijn leven voor moeten knokken, maar bij het conclaaf van 1455 wist hij Gods genade eindelijk eens een keertje voor zichzelf af te smeken. Onze rechtschapen kerkrechtgeleerde speelde de duellerende kardinalen van de elkaar naar het leven staande steenrijke adellijke families Orsini en Colonna meesterlijk uit elkaar en gebruikte de patstelling om zichzelf tot papa Calixtus III, wat staat voor ‘de mooiste, de glanzende’, te laten uitverkiezen. Nu kon hij genieten van het leven en zijn macht. Hij creëerde zijn 25-jarige Spaanse neef Rodrigo de Borja tot kardinaal en belastte hem ook maar met het vicekanselierschap van de Romeinse Curie, de op één na machtigste positie binnen de rooms-katholieke kerkhiërarchie en bovendien buitengewoon goed betaald én levenslang gegarandeerd. En of dat allemaal nog niet genoeg was werd de veelbelovende Rodrigo ook nog benoemd tot kapitein van de pauselijke troepen. Nu behaagde het God om de eminente kerkrechtjurist Alonso de Borja slechts drie jaar lang als papa Calixtus III aan het roer te laten staan. Zijne Heiligheid had dus niet heel veel tijd voor andere wapenfeiten dan simonie en nepotisme. Zijn volgende zet was de bul (oorkonde) Inter Caetera. Onze ethicus bekrachtigde daarin dat koning Alfons V van Portugal het alleenrecht had om alle heidenen van de hele wereld bij diens ontdekkingsreizen voor eeuwig tot slaaf te maken en al hun bezittingen af te nemen. Inter Caetera was dus een vrijbrief voor kolonialisme, imperialisme en uitbuiting. En tenslotte moest er natuurlijk nog wat oorlog worden gevoerd tegen de oprukkende islam van de Ottomanen, ruzie worden gemaakt met papa’s voormalige vriend koning Alfons V van Aragon over het koninkrijk Napels en moesten de steenrijke en machtige Italiaanse streberfamilies als Dei Medici uit Florence, Sforza uit Milaan, en Orsini en Colonna uit Rome uit elkaar worden gespeeld. De hulp van Alonso’s Spaanse familieleden, zoals de prelaat Rodrigo de Borja kwam hem daarbij goed van pas.
Wat zou ‘Vrouw Dwaasheid’, het alter ego van de renaissance-humanist Erasmus Roterodamus in diens satire Lof der Zotheid, hebben gedacht van het gedrag van machtigen als pausen, kardinalen en bisschoppen? (2) Dat zien we in de volgende aflevering van dit Borgia-feuilleton.
Verwijzingen:
(1) Zie de blog:
- Even roddelen over de Borgia’s – deel 1 van 26 jan 2024. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/18930
(2) Zie de blog:
- Wie concurreert is gek van 17 april 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/7621
Meer weten? Lees mijn boek Nooit Meer Concurreren, verkrijgbaar bij boekhandel, uitgeverij Boekscout en Bol. Dit is de link: https://koopmijnboek.shop/9789464507423