Verkrachten in de praktijk
De vorige keer hadden we het over woke. (1) Laat ik nou, puur toevallig, deze week tegen een praktijkgevalletje aanlopen waar we voor op moeten passen. Ik zal zo verklappen wat het is, maar het heeft iets te maken met slimheid. Nou klopt de superieure concurrent zichzelf graag ervoor op de borst dat hij zo slim is. Slimmer dan zijn medemens, die hij dom vindt. Want hoe kan je nou zo stom zijn om jezelf leeg te laten zuigen door een soortgenoot? De concurrent vindt zichzelf ook slimmer dan zijn voorouders, die naakt maar wat rondscharrelden tussen stekelige struiken om een paar armetierige bramen te oogsten en die dan ook nog te delen met anderen. Ook waren zij druk, op hun manier, met allerhande keien en stokken en moesten overnachten in grashutjes. Ze leerden weliswaar dat het veiliger was om in grotten te verblijven, maar voordat ze daarachter kwamen waren er wel miljoenen jaren verstreken. Het stomste was nog wel dat ze zo ontzettend bang waren voor vuur in plaats van daarop lekker te kokkerellen en barbecueën. Als normaal denkend modern mens begrijp je gewoon niet dat wij van zulke stommelingen afstammen. Wij hebben het vuur immers volledig in onze macht en zaken als soepel vallende kleren en verwarmde en gekoelde huizen zijn voor ons de gewoonste zaak van de wereld. Laat die wetenschappers maar eens uitzoeken hoe onze afstamming werkelijk in elkaar steekt, want dat is nuttig onderzoek en zij hebben tijd zat.
Stephen Hawking, de bekende natuurkundige en kosmoloog, heeft deze wake-upcall niet afgewacht. Behalve met expansieve sterren, imploderende zwarte gaten, tijd, relativiteit en zwaartekracht had hij ook wel wat met de meer existentiële vraagstukken des levens. Overigens, onze nieuwsgierigheid lijkt wel een aangeboren eigenschap. Peuters en kleuters hoef je niet aan te moedigen om vragen te stellen, want zij vragen je al het hemd van het lijf en dat houdt eigenlijk niet meer op. Stephen Hawking dus was niet slechts in de ban van puur natuurkundige vraagstukken, hij werd ook gekweld door mysteries als ‘Hoe is alles begonnen?’ en ‘Bestaat er een God?’ om uiteindelijk uit te komen bij speculaties als ‘Is er intelligent leven elders in het heelal?’ en ‘Zal kunstmatige intelligentie slimmer worden dan wij?’ Dat staat te lezen in zijn laatste, postuum verschenen boek met de titel De Antwoorden op de Grote Vragen. (2) Nu is intelligentie is een ruim begrip. Een citaat uit mijn boek Nooit Meer Concurreren:
“Homo sapiens heeft al heel wat gepiekerd over zijn brein. Dat het gedrag van onze voorouders van groot belang was voor het voortbestaan, de evolutie en de hersenontwikkeling ligt voor de hand, maar hoe steekt dat nu in elkaar? Veel onderzoek richt zich op de samenhang tussen de toename van de schedelinhoud en de toename van de intelligentie, maar daaraan kleven nogal wat bezwaren. Zo is de wetenschap sterk verdeeld over wat intelligentie is, laat staan dat er consensus over bestaat. Men spreekt ook wel over intelligenties, om aan te geven dat er vele vormen van slimheid bestaan. Gedrag is een betere maatstaf om de toename van onder andere de hersenen uit te verklaren om meerdere redenen. In de eerste plaats omdat het slimheid omvat. Ten tweede omdat onze voorouders snel adaptief werden door vele gedragsaspecten en eigenschappen, niet alleen door hun intelligentie en ten derde omdat intelligentie pas effect heeft bij het juiste gedrag. Immers, hoe intelligent het individu ook is, zijn leefwereld blijft ingewikkeld. Naarmate onze voorouders evolueerden, ervoeren zij dat ze zich het best konden aanpassen wanneer ze, juist binnen een grote diversiteit aan persoonlijkheden, goed met elkaar samenwerkten, hun kennis deelden, streefden naar consensus en de onderlinge concurrentie tot een minimum beperkten. Door dit typische jagers-verzamelaarsgedrag werd het inzicht in de complexe werkelijkheid maximaal.” (3)
Hawking maakte zich in zijn boek grote zorgen over KI/AI en besluit zijn antwoord op de grote vraag ‘Zal kunstmatige intelligentie slimmer worden dan wij?’ als volgt: “Onze toekomst is een wedloop tussen de groeiende macht van onze technologie en de wijsheid waarmee we die gebruiken. Laten we ervoor zorgen dat de wijsheid wint.” Maar ons voortbestaan heeft niets te maken met een wedloop of met winnen of verliezen. Die termen horen bij concurreren. Als we met dat domme gedrag doorgaan dan sterven we beslist uit. Misschien deze eeuw nog wel. We kùnnen er echter voor zorgen dat we onze wijsheid hervinden door weer ouderwets te gaan samenwerken, zoals we dat miljoenen jaren in praktijk hebben gebracht. Dan gaan we gezamenlijk weer anticiperen in plaats van ons voortbestaan te verkrachten.
Oh ja, voor ik het vergeet nog even over dat praktijkgevalletje verkrachten waar ik de blog mee begon. Het gaat om de bijzonder profijtelijke kant van ChatGPT-AI en de schade, die deze “zogenaamde kunstmatige intelligentie” veroorzaakt. Lees het interview met de linguïste Emily M. Bender en haar uitmuntende analyse van de situatie. (4)
Verwijzingen:
(1) Zie de blog:
- Onderzoek en achterdocht van 18 augustus 2023.
Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/17702
(2) Stephen Hawking, Brief Answers to the Big Questions, in Nederland uitgegeven als De Antwoorden op de Grote Vragen, vijfde druk, 2018, Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum bv, ISBN 978 90 00 36 504 3, NUR 320.
(3) Huib Papenhuijzen, Nooit Meer Concurreren - Onderzoek naar de balans tussen samenwerken en concurreren tijdens de menselijke evolutie, 1e druk, 2022, Uitgeverij Boekscout, ISBN 978 94 645 0742 3, pp. 62,63.
(4) Zie het krantenartikel in NRC van 26 augustus 2023: “ ‘Die apocalyptische schrikbeelden over AI zijn marketing’, zegt linguïst Emily M. Bender.” Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/08/25/die-apocalyptische-schrikbeelden-over-ai-zijn-marketing-zegt-linguist-emily-m-bender-a4172771#/krant/2023/08/26/#236
Meer weten? Lees mijn boek Nooit Meer Concurreren, verkrijgbaar bij boekhandel, uitgeverij Boekscout en Bol. Dit is de link: https://koopmijnboek.shop/9789464507423