Perverse prikkels
Hebben jullie het al gehoord? De opleiding geneeskunde van de Vrije Universiteit in Amsterdam is vorig jaar gestopt met het gebruik van de eervolle vermelding ‘cum laude’ en dat werkt uitstekend. Zo goed zelfs dat drie andere universiteiten nu ook overwegen dat goede voorbeeld te volgen. (1)
De Leidse historicus Wesseling sprak over perverse prikkels als hij het over concurreren had. Pervers is natuurlijk geen geringe veroordeling. Wesseling walgde van de concurrentiestrijd, zoals je kunt lezen in zijn boek Verdeel en Heers - De deling van Afrika, dat we eerder bespraken. (2) Wesseling was ook heel kritisch over perverse prikkels in de wetenschap. Een citaat uit mijn boek Nooit Meer Concurreren:
“Om samen te kunnen werken is gelijkheid van groot belang voor ieder mens, en dat geldt niet minder voor wetenschappers. De historicus H.L Wesseling, heeft onlangs nog gewaarschuwd voor perverse prikkels en de schadelijkheid van het concurreren in de wetenschap. In zijn in 2018 verschenen boek Daverende dingen dezer dagen heeft Wesseling het over de financiering van de universiteiten. Deze zijn in theorie weliswaar autonoom, maar in de praktijk volledig afhankelijk van de rijksoverheid en dus van de competitie tussen politici, schrijft hij. “Vroeger hing dat bedrag (de subsidie van de rijksoverheid) af van het aantal studenten dat aankwam. Nu gaat het ook om het aantal diploma’s dat de universiteiten verlenen. Dat lijkt logisch. Een worstfabriek beoordeel je ook niet op het aantal varkens dat erin gaat, maar op de worst die eruit komt. Maar het is natuurlijk ook gevaarlijk. Als je inkomsten afhangen van het aantal diploma’s dat je verleent, is dat een stimulans om zo veel mogelijk diploma’s te verlenen en aan de kwaliteit daarvan niet al te zwaar te tillen. Dit is de eerste van diverse perverse prikkels waaraan de universiteiten blootstaan. De tweede zit bij het onderzoek …
… Geld voor onderzoek werd weggehaald bij de universiteiten en ondergebracht in een centrale pot bij de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Het idee is dat het daar dan in vrije concurrentie wordt verdeeld onder de besten. Dat is een loffelijk streven, maar het heeft ook minder gelukkige gevolgen. Om te beginnen de enorme hoeveelheid tijd die moet worden besteed aan het schrijven en beoordelen van onderzoeksvoorstellen, waardoor veel hoogleraren zeggen aan eigen werk nauwelijks meer toe te komen. Een ander gevolg is dat het accent heel sterk is gaan liggen op het tellen van Engelstalige publicaties in vooraanstaande tijdschriften en het aantal malen dat die publicaties worden geciteerd. Om te bepalen wie de besten zijn, moeten ‘objectieve’ criteria worden toegepast en dat komt nu eenmaal vaak neer op tellen. Iets anders heeft men nog niet kunnen bedenken.” ” (3) (4)
Langzaam maar zeker beseffen we hoe verwerpelijk het stimuleren van de onderlinge concurrentiestrijd is. Alle lof dus om te stoppen met ‘cum laude’. De volgende stap is dat we het concurreren zelf aanpakken. Concurreren is voor losers. Weg met het perverse winnen. Leve de vooruitgang. We weigeren nog langer achter de feiten aan te lopen en catastrofes lijdzaam te ondergaan. We gaan weer anticiperen, onder meer vanwege de klimaatproblemen.
Verwijzingen:
(1) Zie NOS Nieuws van maandag 31 juli 2023 “Artsenopleidingen willen van cum laude af: 'Vermindert risico op burn-out'.” Dit is de link: https://nos.nl/artikel/2484920-artsenopleidingen-willen-van-cum-laude-af-vermindert-risico-op-burn-out
(2) Zie de blog Verdeel en Heers - De deling van Afrika van 29 november 2019. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/6343
(3) Huib Papenhuijzen, Nooit Meer Concurreren - Onderzoek naar de balans tussen samenwerken en concurreren tijdens de menselijke evolutie, 1e druk, 2022, Uitgeverij Boekscout, ISBN 978 94 645 0742 3, pp. 177, 178.
(4) H.L. Wesseling, Daverende dingen dezer dagen. Kritisch kanttekeningen bij hedendaagse verschijnselen, eerste druk, 2018, Uitgeverij Prometheus, ISBN 978 90 446 3729 8, pp. 108, 109.