Boekscout Auteursblog - verhalen van en door auteurs

Het is weer bijna zover dat we ons kunnen overgeven aan de sacrale mythische sfeer, zoals die over de wateren waarde lang voordat er nog maar één mens met het zondige leven van zijn voorouders zat opgescheept. Sterker nog, er bestonden in die allereerste beginfase van de Schepping niets anders dan wateren plus woeste en ledige gronden, die bij wijze van spreken klaarlagen om te worden omgetoverd tot rendabele akkers en grazige weiden. Het duurde dan ook niet lang voordat nuttige planten en dieren en uiteraard de mens zelf het zonlicht konden aanbidden. Dat was allemaal zo gepiept, want voor zulke klusjes draait de Almachtige zijn hand niet om. Maar, zoals we inmiddels met vallen en opstaan hebben geleerd, is haastige spoed zelden of nooit goed. Er bleek een steekje los aan het gedrag van de vroege mens, als gevolg van een ontwerpfout en dat had hele nare gevolgen. Het kwaad bleek te zijn ingebakken in de mens, die daardoor al snel met de nodige poespas uit zijn afgeperkte paradijselijke Hof van Eden werd verdreven de wijde wereld in. Zij moesten voortaan in het zweet huns aanschijns de kost zien te verdienen. Aanvankelijk waren de problemen met dat ingebakken kwaad nog wel te overzien, want de gehele wereldbevolking bestond toen nog slechts uit twee personen: één vrouw Eva en één man Adam, maar de problemen namen snel toe naarmate zij en hun zaailingen heengingen en zich vermenigvuldigden. De mensen gingen liegen en bedriegen, elkaar besodemieteren, maar toen ze zelfs met ezelskakebenen elkaar de koppen gingen inslaan was het hek van de dam. De dieren keken elkaar verwonderd aan toen ze er getuige van waren dat de ene mens overleefde ten koste van de ander. “Waren dat nou creaturen van één en dezelfde Schepper?” mekkerden, blaatten, sisten, loeiden, kraaiden en hinnikten ze. Die hele ontstaansparabel speelde zich af in Mesopotamië en de Levant, waar als gevolg van het ontstaan van landbouw en veeteelt de mens in onnatuurlijk grote groepen was gaan samenwonen. De twee getuigschriften, het Oude en het Nieuwe Testament, zijn een vlammend protest tegen het onnatuurlijke, volledig ontspoorde gedrag van de sedentaire mens. De Bijbel is een litanie van verwerpelijk gedrag en staat stijf van de proposities hoe de mens met elkaar om dient te gaan. Sterker nog, vele proposities waren al gepromoveerd tot dwingend voorgeschreven gedragsregels, zoals ‘pleeg geen moord’, ‘steel niet’, ‘leg geen valse getuigenis af’ en ‘wees niet hebzuchtig’. De mens diende zichzelf volgens de tafelen der Wet van de profeet Mozes te beheersen. Zijn laatste gebod luidde: “Zet uw zinnen niet op het huis van een ander, en evenmin op zijn vrouw, op zijn slaaf, zijn slavin, zijn rund of zijn ezel, of wat hem ook maar toebehoort.” De mens bezat dus al het nodige, het onnodige en zelfs het abjecte, wat steeds een gevolg was en nog steeds is van de woekerende onderlinge concurrentiestrijd. Nu tierde de landbouw in Mesopotamië en de Levant echter al welig, vele duizenden jaren vóór het ontstaan van het Oude Testament en de geboorte van de vredesprediker Jezus van Bethlehem. Berucht zijn de wetten van de meedogenloze Mesopotamische heerser Hammurabi, die bekend staan als het vergeldingsrecht. Zijn oog-om-oog-tand-om-tand-lidmaat-voor-lidmaat-wetboek dicteerde dat het aangerichte kwaad één op één vergolden diende te worden. Zo erg was het met het gedrag van de sedentaire mens al gesteld, duizenden jaren voordat er nog maar een letter aan de Dode Zee-rollen van het Oude Testament was toevertrouwd. Niet heel raar dus dat het Oude en het Nieuwe Testament zulke sterk moraliserende getuigenissen zijn. Net als uit de wetten van Hammurabi blijkt ook uit de Bijbel klip en klaar dat de ongelijkheid tussen mensen enorm uit de hand was gelopen: het bezit van tot slaaf gemaakten was de gewoonste zaak van de wereld.En daar zitten we dan gezellig bij elkaar van de kerstkransjes te smikkelen, terwijl de concurrentiestrijd nog immer onverminderd doordendert. Niet alleen op de slagvelden, maar ook in de politiek, in het economisch handelen en zelfs in de wetenschap. We kunnen inmiddels wel vaststellen dat de Bijbel er niet in is geslaagd de mens weer op het rechte pad te brengen. Had de Alwetende ons niet beter de waarheid kunnen vertellen over de evolutie van de mens, die vijf miljoen jaar lang in kleine groepen samenleefde en samenwerkte en daartoe de concurrentiestrijd meed als de pest? Had de Almachtige ons niet beter kunnen inblazen dat de sedentaire mens in veel te grote aantallen samenleeft, waardoor ons gedragsregelend mechanisme niet langer in staat is onze emotionaliteit te reguleren? En tot slot had de Spiritus Sanctus ons niet ten minste moeten influisteren dat wij zullen blijven falen, tenzij we deze adviezen ter harte nemen? Daarmee had de Omnipotente onvoorstelbaar veel narigheid voorkomen. Kyrie eleison.Verwijzingen:(1) Enkele verduidelijkingen:- De Spiritus Sanctus (Lat.) : Over de Heilige Geest - Omnipotent is synoniem met almachtig- Kyrie eleison (Grieks) : Heer, ontferm u (over ons)Meer weten? Lees mijn boek Nooit Meer Concurreren, verkrijgbaar bij boekhandel, uitgeverij Boekscout en Bol. Dit is de link: https://koopmijnboek.shop/9789464507423

Rudolf Agricola was weliswaar een geboren en getogen Grunneger, maar zijn volledige Latijnse naam was Rodolphus Agricola Phrisius ofwel Rudolf de Boer uit Friesland. Deze interessante intellectueel, die opgroeide op de eeuwenoude wierden van Baflo en Rasquert was en is nog steeds van grote betekenis. Waarom? Dat kunt u lezen in het essay ‘Rudolf Agricola – Tegen de Barbaren – Bericht uit Hunsingo’. Bent u geïnteresseerd, stuur dan een e-mail naar rnsjac06@gmail.com. Uw e-mailadres wordt dan toegevoegd aan mijn standaard verzendlijst. Vriendschappelijk,Huib Papenhuijzen

“Hallo, daar ben ik weer. Kennen jullie mij nog? Vijf eeuwen geleden trad ik, Vrouw Dwaasheid, op in het spektakel Lof der Zotheid van Erasmus. (1) Dat was me toch koddig. Ik kon gewoon van alles uitkramen en wie ik maar wilde over de hekel halen, zonder op de brandstapel te belanden, gevierendeeld of geradbraakt te worden. Ze wisten gewoon niet wat ze aan me hadden en moesten eigenlijk stiekem wel erg om me lachen, want ik heb tegen heel wat heilige huisjes aangetrapt, als was het satire. Je hoeft me niet te geloven hoor, want ik hou van zotteklap. Jullie toch ook? De wereld draait immers om dwaasheid. Jullie zijn inmiddels natuurlijk wel alweer vijf eeuwen wijzer geworden. In mijn tijd waren de duistere middeleeuwen net achter de rug en er gebeurden zulke idiote dingen, dat degene die volhield dat de mens niet dwaas was voor gek werd versleten. Ik sprak voor een mannenpubliek, want vrouwen konden nog niet denken. Daarvan ben ik het levende bewijs. In die tijd was de wedergeboorte van de mens populair. Ons spektakel was een wagenspel en stond opgesteld naast het schavot op het marktplein van een stevig ommuurde stad. Zo voelden we ons beschermd tegen belegeraars, struikrovers, pest-, lepra- en teringlijders, kortom tegen de vijand. De openingsakte heette dan ook ‘Eigen Volk Eerst’. Een prachtig waanzinnig idee om het publiek te misleiden. Dat mislukte, want ze juichten als razenden. Het volgende bedrijf had meer succes. Dat ging over machthebbers. Daar kunnen jullie je, na al die eeuwen van vooruitgang waarschijnlijk helemaal niets meer bij voorstellen. Ik hield toen mijn publiek, mannen van dwaasheid, voor: “Vorsten tonen een aangeboren talent voor dwaasheid, al was het alleen maar omdat er nog nooit een koning is opgestaan die aan dat idiote leven van hem probeerde te ontsnappen. Wat een last rust er wel niet op de schouders van vorsten! Altijd alleen aan anderen denken, nooit aan jezelf; altijd blootgesteld zijn aan het allemansoordeel; altijd worden aangesproken op het gedrag van je omkoopbare rechters en zelfzuchtige bestuurders; altijd op je hoede zijn voor een aanslag – je moet wel gierend gek zijn dat je daarvoor meineed pleegt of het uitmoorden van je eigen familie beraamt. Toch bedrukt dat malle levenslot de koningen niet.” (2)Het laatste bedrijf ging het over misleiding. Geen nepmisleiding, maar echte misleiding, zoals door schijnheiligheid. Dat was een kolfje naar mijn hand. Zegt jullie dàt nog wat? Hier een stukje ter vermaak:“ ‘Maar het is erg om misleid te worden,’ zal men zeggen. Integendeel, niet misleid worden is veel erger: wie denkt dat het geluk van de mens bepaald wordt door feiten is gek. Het hangt af van inbeeldingen. Er zijn zoveel verschillende feiten met betrekking tot mensen, en ze zijn zo onduidelijk, dat elke zekere kennis onmogelijk is, zoals mijn filosofen van de Academie zeggen, die in hun soort zo bescheiden zijn als maar kan. Of als al enige kennis mogelijk is, dan doet die vaak juist afbreuk aan de charme van het leven. En tenslotte zit de menselijke geest zo in elkaar dat hij veel vatbaarder is voor namaak dan voor waarheid. Als iemand een voor de hand liggende proef op de som wil nemen, moet hij preken en kerken opzoeken: als daar een serieus thema aan de orde is, zit iedereen te slapen, te gapen en te balen. Maar als zo’n luidspreker, pardon preker, gewoontegetrouw een oudewijvenpraatje vertelt, dan wordt iedereen wakker, gaat rechtop zitten en hangt aan zijn lippen.” (3)Ik weet niet of het waar is maar het schijnt dat de Grieks-Romeinse schrijver Loukianos de winstgevende misleiding van de retorica, zijnde de opgedirkte hoer van de literatuur, afzwoer. Maar dat is natuurlijk onzin: de mens hoereert op de retorica.”Het doek valt. Verwijzingen:(1) Zie de blogs:- Wie concurreert is gek van 17 april 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/7621- Je bent gek als je wilt samenwerken… van 7 januari 2022. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/13614 (2) Sandra Langereis, Erasmus, dwarsdenker, een biografie, 6e druk, 2021, Uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 978 94 031 2031 7, NUR 321/681, p. 426(3) Desiderius Erasmus, Lof der Zotheid, vertaald door Harm-Jan van Dam, zeventiende druk, 2016, Uitgeverij Atheneum – Polak & van Gennep, ISBN 978 90 253 0278 8, NUR 302, pp. 58, 59Meer weten? Lees mijn boek Nooit Meer Concurreren, verkrijgbaar bij boekhandel, uitgeverij Boekscout en Bol. Dit is de link: https://koopmijnboek.shop/9789464507423

Twee dingen van het samenwerkingsfront dit keer. Ze komen niet van politici, want, al knokkend om de macht, roeptoeteren die alleen nog maar dat ze willen samenwerken. (1) Van de week was dat een commando uit Afghanistan die, na zijn metamorfose tot BBB’er, wil gaan samenwerken met alle andere partijen. Hij spreekt over een holistische aanpak. (2) Dat is mooi gezegd natuurlijk, maar onmogelijk. Politici apen elkaar gewoon na in de strijd om de gunst van de kiezer, die zijn of haar buik vol heeft van de giftige concurrentiestrijd in Den Haag. Nee, als politici roepen dat ze niets liever willen dan samenwerken dan heb je te maken met retoriek. Een citaat uit mijn boek Nooit Meer Concurreren:“De Griek Gorgias heeft zich, vijfentwintighonderd jaar geleden, verdiept in de kunst van het overtuigen, ofwel de retorica. Hij beredeneerde dat de waarheid niet bestaat en maakte daarmee de weg vrij voor de concurrent om te liegen, wanneer hem dat uitkomt. De retorica is voor de concurrerende mens van belang, niet om de waarheid aan te tonen, maar om te worden geloofd, bijvoorbeeld in de rechtszaal. Ook de debatterende politicus bedient zich graag van de retorica om de gunst van de kiezer te verwerven. Hij duelleert, maakt schijnbewegingen, verdedigt en valt aan om zijn opponent te verslaan. Hij handelt uit eigenbelang en veinst zijn inzet voor het algemene belang. De politicus streeft evenmin als de koopman en de competitief heerser het algemene belang na, want hij verkoopt. Verkoopinspanningen, waarvan de retorica een aspect is, draaien niet om de waarheid, maar om geloofwaardigheid. De verkoper probeert zijn medemens zodanig te beïnvloeden, manipuleren of indoctrineren dat hij wordt geloofd. Zo sterk als de mens verlangt naar eerlijkheid en het vinden van de waarheid, zo weinig van belang is dat voor de concurrent. Socrates verwierp de retorica van zijn tijdgenoot Gorgias dan ook als een kunst zonder inhoud.” (3) De democratie drijft op de concurrentiestrijd om de macht. Maar concurreren en macht staan haaks op samenwerken. Hè, nu ben ik toch weer met die politici bezig. Is het niet verschrikkelijk? Twee echte nieuwtjes dus. Het eerste komt van het groene-energiefront. Hoogleraar Ad van Wijck van de Universiteit Delft en het onderzoeksinstituut KWR (voorheen KIWA) heeft een studie gemaakt van waterstof als de energiebron van de toekomst. Bij het verbranden van waterstof komt namelijk geen CO2 vrij, maar puur drinkwater. Puntje was wel dat het nogal wat energie kostte om waterstof te maken en te transporteren. Tot nu dan, want van Wijck heeft een gedegen studie gemaakt van alle problemen en oplossingen en dat allemaal ook nog eens in Euro-centen per KWh tot drie plaatsen achter de komma nauwkeurig doorgerekend. Wat blijkt? Waterstof is gewoon ideaal. Veel goedkoper om elektriciteit mee op te wekken dan door middel van aardgas of aardolie en bovendien maakt het die levensgevaarlijke kernenergie overbodig. Ik ga dat hier nu niet allemaal bespreken, want ik ben geen Messias. Ik zou zeggen beluister het radiofragment (4) en lees Ad van Wijcks boek. Wat nog wel een puntje is, en Ad geeft dat ook heel terecht aan, we moeten wel samenwerken om waterstof tot een succes te maken. Landen moeten samenwerken en bedrijven moeten samenwerken. En dat is dus nog wel een dingetje, want zij concurreren er momenteel nog lustig op los en dat corrumpeert het streven naar een schone brandstof. Maar concurreren verziekt niet alleen dit uitstekende plan voor een klimaatneutrale en schone energiebron, concurreren corrumpeert alle vooruitgang. Dan het tweede ding. Dat komt van het klimaatfront en gaat ook over een oplossing voor ons aller CO2-probleem. Een ingenieursbureau heeft uitgerekend dat de totale Nederlandse CO2-uitstoot binnen zes jaar al fors gereduceerd kan worden. Met maar liefst 3 tot 4 procent. Dat kan wanneer bedrijven, die op bedrijventerreinen zijn gevestigd, hun stroomgebruik meer op elkaar afstemmen. (5) Dat moet toch niet zo moeilijk zijn, zou je denken, alhoewel samenwerken tussen concurrenten wel vaak problemen geeft. Tot nog toe werken bedrijven op bedrijventerreinen alleen goed samen voor de beveiliging van hun bezittingen. Dat CO2-probleem hinderde hun op korte termijn en eigenbelang gerichte handelen tot nog toe onvoldoende. Bovendien zijn er allerlei juridische en wettelijke obstakels, want de staat bevorderd de concurrentiestrijd in plaats van het samenwerken. De krant staat gewoon vol met samenwerkingsinitiatieven. Als dat geen goed nieuws is dan weet ik het niet meer. Eind goed, al goed. Verwijzingen:(1) Zie de blog Nu wil Frans Timmermans ook al samenwerken van 15 september 2023. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/17896 (2) Zie het krantenartikel in NRC van 5 november 2023 “Kandidaat-Kamerlid Gijs Tuinman: ‘Het gaat niet om winnen. We moeten samenwerken.’ ” Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/11/05/het-gaat-niet-om-winnen-we-moeten-samenwerken-a4179796(3) Huib Papenhuijzen, Nooit Meer Concurreren - Onderzoek naar de balans tussen samenwerken en concurreren tijdens de menselijke evolutie, 1e druk, 2022, Uitgeverij Boekscout, ISBN 978 94 645 0742 3, p. 47(4) Beluister het fragment “Hoogleraar: duurzame energievoorziening is geen utopie” van het Radio 1 Journaal van 27 oktober 2023. Dit is de link: https://www.nporadio1.nl/fragmenten/nos-radio-1-journaal/89d69b08-37df-42c4-b78a-f07201fa8777/2023-10-27-hoogleraar-duurzame-energievoorziening-is-geen-utopie (5) Zie het krantenartikel in NRC van 31 oktober 2023 “Samenwerken kan uitstoot verlagen” Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/10/30/samenwerking-als-ontstopper-voor-het-overvolle-stroomnet-a4179108#/krant/2023/10/31/#304 Meer weten? Lees mijn boek Nooit Meer Concurreren, verkrijgbaar bij boekhandel, uitgeverij Boekscout en Bol. Dit is de link: https://koopmijnboek.shop/9789464507423

De moderne mens werkt niet meer samen. Hoppa. Er zijn wat uitzonderingen, zoals de mens die samenleeft in een gezin of iets vergelijkbaars. Voorwaarde is dat de groep mensen dicht bij elkaar leeft, bijvoorbeeld in een huis, elkaar veel ziet en dagelijks uitgebreid en veelvormig met elkaar interacteert. In die omstandigheden doet het gedragsregelend mechanisme, dat wij van moeder natuur hebben meegekregen, gratis haar werk. Dan worden onze emoties voortdurend en direct gebalanceerd, krijgen bijvoorbeeld instinctieve competitieve prikkels geen kans, ontstaan hechte gevoelsbanden, helpen en vertrouwen we elkaar en werken we samen. Met een free-rider, iemand die leeft ten koste van anderen, zeg maar een concurrent, wordt dan korte metten gemaakt. Ons gedragsregelend mechanisme is gewoon altijd druk met ons, maar tegenwoordig kan het de drukte vaak niet zo goed meer aan. Dan lopen de dingen uit de hand en krijgen we bijvoorbeeld korte lontjes. Het mechanisme loopt echter gesmeerd wanneer de groep niet te groot wordt, zeg maar niet groter dan vijftig tot misschien wel honderd mensen, maar beslist niet groter. We zijn dan wel sociale dieren, maar ook dat kent zijn grenzen. Onze voorouders hebben vijf miljoen jaar lang geleefd in kleine groepen, omdat in die omstandigheden het gedragsregelend mechanisme goed functioneerde. Toen we met steeds grotere aantallen op vaste plaatsen gingen wonen ging dat systeem echter kraken en piepen, wat dramatische gevolgen had. Dat ondervinden we dagelijks aan den lijve. Buiten het gezin en vergelijkbare kleinschalige samenlevingsvormen worden onze emoties tegenwoordig niet langer adequaat gebalanceerd en loopt ons gedrag gemakkelijk uit de hand. Dan gaan we bijvoorbeeld overdrijven, overreageren of worden angstig en wantrouwig. Het is van groot belang, wat zeg ik, van levensbelang, dat ons dynamische gedragsregelende mechanisme het werk weer aankan. Onze competitieve prikkels worden dan niet versterkt, maar juist afgezwakt teneinde het samenwerken mogelijk te maken. In kleine samenwerkende groepen worden free-riders zonder aarzelen aangepakt, want het individu dat wenst te leven ten koste van zijn soortgenoten, dus die streeft naar oneerlijkheid en ongelijkheid, is een gevaar voor de soort.De sedentaire mens is niet meer in staat om zich aan te passen, omdat hij wordt gekooid door rigide piramidale structuren als landen, bedrijven en politieke partijen, door alfamannen of -vrouwen die strijden om de macht en door zijn verslaving aan individueel materieel bezit. Wat een verschil met onze presedentaire voorouders. Zij kenden geen leiders, maar ervoeren de kracht van het dynamisch situationeel initiatief, waarbij ieder individu op z’n tijd kon schitteren. Zij leefden in fluïde samengestelde groepjes, die zich snel aanpasten aan wisselende omstandigheden. Zij interacteerden dagelijks en veelvormig met elkaar, waarbij hun emotionaliteit hen versterkte in plaats van hen ontregelde. En zij werkten samen, wat een hoogst dynamisch proces is, en migreerden vrij over de aarde, want de aarde was van niemand. Kortom zij genoten vijf miljoen jaar lang van de dynamiek van het menselijk bestaan.Verwijzingen:(1) Zie de blogs:- Vraag en aanbod zijn geen probleem van 29 september 2023. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/18005 - Zo min mogelijk d’r in en zo veel mogelijk d’r uit – hatsekidee van 8 juli 2022. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/14924 Meer weten? Lees mijn boek Nooit Meer Concurreren, verkrijgbaar bij boekhandel, uitgeverij Boekscout en Bol. Dit is de link: https://koopmijnboek.shop/9789464507423

Gedrag werkt op elkaar in. Mensen concurreren bijvoorbeeld of ze werken samen. Maar mensen kunnen ook samenwerken om beter te kunnen concurreren. Dan wordt de emergentie van dat samenwerken benut ten nadele van de medemens. Als die misbruikte medemensen vervolgens ook gaan samenwerken om sterker te staan in de concurrentiestrijd dan wordt die emergentie ook weer benut voor het eigen belang. Een ingewikkelde situatie waarin onder andere politici, bedrijven en landen, kortom wij allemaal, verstrikt zijn geraakt. Gedrag is vaak moeilijk te doorgronden en is wat dat betreft vergelijkbaar met het weer. Wanneer en waar het gaat regenen is moeilijk een vinger achter te krijgen ondanks satellieten, algoritmen en supercomputers. Peter Kuipers Munneke, weerman bij de NOS en glacioloog bij de Universiteit Utrecht heeft daar een leuke column over gemaakt. Hij schrijft dat veel weerapps schijnzekerheid bieden en volksverlakkerij zijn en legt uit waarom: “Dat komt doordat de atmosfeer een uiterst complex, niet-lineair systeem is. De atmosfeer is niet-deterministisch: zelfs als je van ieder luchtmolecuul de precieze locatie en energie zou kunnen bepalen, dan nog staat het toekomstige verloop van het weer niet vast. Het weer is chaotisch, en wat meteorologen proberen is die willekeur enigszins te temmen.” (1) Nu zijn luchtmoleculen levenloze materie, wiens gedrag zich aan strakke wetmatigheden houdt. In de levende natuur is gedrag nog wat ingewikkelder, al is het maar vanwege de dynamiek van de op elkaar inwerkende levensprocessen binnen ieder individu, ja zelfs binnen iedere cel. Maar, zowel binnen de levende als de niet levende natuur, draait uiteindelijk alles om evenwicht. (2) Het gedrag van de mens en van het weer zijn dan weliswaar moeilijk te doorgronden, helemaal onmogelijk is het nou ook weer niet. In grote lijnen is er immers best wel het een en ander over de weersontwikkeling te vertellen en nog redelijk betrouwbaar ook. En bij de mens herkennen we onze voorkeur voor gelijkheid en eerlijkheid en voor sociaal gedrag. Inzicht verkrijgen in het menselijk gedrag lukt het best wanneer je voldoende abstraheert en je niet mee laat slepen door emoties of de waan van de dag. Wat ook helpt is als je niet probeert ieder detail en elke uitzondering te verklaren. Een meer holistische dan reductionistische manier van denken dus. Vraag en aanbod zijn een aardig voorbeeld om deze blog mee af te sluiten. Beide dienen met elkaar in evenwicht te zijn. Bij onbalans ontstaan onherroepelijk problemen. Grootschalige onevenwichtigheden in bijvoorbeeld de wereldwijde voedselsituatie kunnen alleen worden voorkomen, wanneer mensen samenwerken. Door juist te anticiperen hebben Hominina inclusief Homo sapiens 5 miljoen jaar lang kunnen evolueren.Verwijzingen: (1) Zie de column van Peter Kuipers Munneke in NRC van 17 juni 2023: “Wat een weerapp kan betekenen voor de vakantieganger – en wat niet.” Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/06/16/wat-een-weerapp-kan-betekenen-voor-de-vakantieganger-en-wat-niet-a4167124 (2) Zie de blogs: - Dansen op het slappe koord (1) van 26 augustus 2022. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/15254 - Dansen op het slappe koord (2) van 30 september 2022. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/15489Meer weten? Lees mijn boek Nooit Meer Concurreren, verkrijgbaar bij boekhandel, uitgeverij Boekscout en Bol. Dit is de link: https://koopmijnboek.shop/9789464507423

Hoera! We steken de Hollandse driekleur met de oranje wimpel uit, want er valt wel iets te vieren. Frans Timmermans heeft ook al zijn buik vol van het concurreren. De giftige sfeer in Den Haag heeft inmiddels een ware exodus aan ervaren Kamerleden in gang gezet, maar we moeten met z’n allen natuurlijk wel verder. De verkiezingen komen eraan, het wereldwijde klimaat moet worden gered, de meest uiteenlopende menselijke ellende in de wereld moet worden opgelost en de labiele geopolitieke situatie moet scherp in de gaten worden gehouden. Zo moeten zowel de Russen als de Chinezen op afstand worden gehouden, terwijl we onze vrienden moeten blijven helpen, om maar wat te noemen. In ons eigen land moet de tering naar de nering worden gezet om de economische recessie de kop in te drukken, al is het maar om te kunnen blijven concurreren met het buitenland. En niet in de laatste plaats moeten de uit de hand gelopen gevoelens van onvrede in het algemeen worden aangepakt, te beginnen met het wantrouwen in de politiek. We kunnen het ons eenvoudig niet veroorloven om bij de pakken te gaan neerzitten, zegt Frans. Er is echter één probleem. Die uittocht van al die politici uit de giftige slangenkuil is niet voor niets gaande. Zij hebben aan den lijve ondervonden dat concurreren slechts losers kent en zien, hoe gedreven ze ook zijn, geen mogelijkheid het tij te keren. (1)Zou het Frans dan wel lukken om rivaliserende politici met elkaar samen te laten werken? Zijn klus om het klimaat te redden in Europa is nog niet eens helemaal afgerond, maar het moederland is nu vanzelfsprekend wel even iets belangrijker. Hoe dat samenwerken zou moeten legde hij afgelopen zondag uit in de Abel Herzberg-lezing. (2) Hij gaat vooral luisteren. Niet naar iedereen, want dat kan natuurlijk niet en dat hoeft ook niet. Zijn PvdA en Groen Links-partijgenoten willen immers al niets liever dan samenwerken met elkaar en met Frans Timmermans. Maar Frans vindt dat niet genoeg en deed er in de lezing een schepje bovenop. Hij wil eveneens gaan luisteren naar zijn echte rivalen, teneinde ook met hen samen te werken. Niet met allemaal uiteraard, maar wel met de meeste, namelijk alle concurrenten zowel links als rechts van ‘het midden’. Zijn charismatische oproep klinkt natuurlijk fantastisch, maar we moeten niet helemaal uitsluiten dat Frans zich opportunistisch gedraagt. Hij moet immers wat met al dat opgekropte wantrouwen bij de kiezers. Zou het kunnen dat hij ‘samenwerken’ verkoopt? Uit eigenbelang bijvoorbeeld. ‘Samenwerken’ is immers aantrekkelijk voor kiezers, die graag de medemens vertrouwen en het werkt als tegengif tegen politiek gedraai en gekonkel van rivalen. We moeten niet helemaal uitsluiten dat Frans momenteel de samenwerken-troef speelt in zijn concurrentiestrijd om de macht. Maar het is onmogelijk om samen te werken wanneer je concurreert. Dat heeft tienduizend jaar ‘beschaving’ bewezen. Het is het één of het ander. Er is geen compromis mogelijk. Alleen de samenwerkende mens anticipeert en overleeft. Verwijzingen:(1) Zie de blog:- Is politiek giftig? van 14 juli 2023. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/17433(2) Zie het NOS-journaal van maandag 10 september. Dit is de link: https://www.npostart.nl/nos-journaal/10-09-2023/POW_05468050 (vanaf 12 min 27 s tot 14 min 10 s).Meer weten? Lees mijn boek Nooit Meer Concurreren, verkrijgbaar bij boekhandel, uitgeverij Boekscout en Bol. Dit is de link: https://koopmijnboek.shop/9789464507423

De vorige keer hadden we het over woke. (1) Laat ik nou, puur toevallig, deze week tegen een praktijkgevalletje aanlopen waar we voor op moeten passen. Ik zal zo verklappen wat het is, maar het heeft iets te maken met slimheid. Nou klopt de superieure concurrent zichzelf graag ervoor op de borst dat hij zo slim is. Slimmer dan zijn medemens, die hij dom vindt. Want hoe kan je nou zo stom zijn om jezelf leeg te laten zuigen door een soortgenoot? De concurrent vindt zichzelf ook slimmer dan zijn voorouders, die naakt maar wat rondscharrelden tussen stekelige struiken om een paar armetierige bramen te oogsten en die dan ook nog te delen met anderen. Ook waren zij druk, op hun manier, met allerhande keien en stokken en moesten overnachten in grashutjes. Ze leerden weliswaar dat het veiliger was om in grotten te verblijven, maar voordat ze daarachter kwamen waren er wel miljoenen jaren verstreken. Het stomste was nog wel dat ze zo ontzettend bang waren voor vuur in plaats van daarop lekker te kokkerellen en barbecueën. Als normaal denkend modern mens begrijp je gewoon niet dat wij van zulke stommelingen afstammen. Wij hebben het vuur immers volledig in onze macht en zaken als soepel vallende kleren en verwarmde en gekoelde huizen zijn voor ons de gewoonste zaak van de wereld. Laat die wetenschappers maar eens uitzoeken hoe onze afstamming werkelijk in elkaar steekt, want dat is nuttig onderzoek en zij hebben tijd zat.Stephen Hawking, de bekende natuurkundige en kosmoloog, heeft deze wake-upcall niet afgewacht. Behalve met expansieve sterren, imploderende zwarte gaten, tijd, relativiteit en zwaartekracht had hij ook wel wat met de meer existentiële vraagstukken des levens. Overigens, onze nieuwsgierigheid lijkt wel een aangeboren eigenschap. Peuters en kleuters hoef je niet aan te moedigen om vragen te stellen, want zij vragen je al het hemd van het lijf en dat houdt eigenlijk niet meer op. Stephen Hawking dus was niet slechts in de ban van puur natuurkundige vraagstukken, hij werd ook gekweld door mysteries als ‘Hoe is alles begonnen?’ en ‘Bestaat er een God?’ om uiteindelijk uit te komen bij speculaties als ‘Is er intelligent leven elders in het heelal?’ en ‘Zal kunstmatige intelligentie slimmer worden dan wij?’ Dat staat te lezen in zijn laatste, postuum verschenen boek met de titel De Antwoorden op de Grote Vragen. (2) Nu is intelligentie is een ruim begrip. Een citaat uit mijn boek Nooit Meer Concurreren:“Homo sapiens heeft al heel wat gepiekerd over zijn brein. Dat het gedrag van onze voorouders van groot belang was voor het voortbestaan, de evolutie en de hersenontwikkeling ligt voor de hand, maar hoe steekt dat nu in elkaar? Veel onderzoek richt zich op de samenhang tussen de toename van de schedelinhoud en de toename van de intelligentie, maar daaraan kleven nogal wat bezwaren. Zo is de wetenschap sterk verdeeld over wat intelligentie is, laat staan dat er consensus over bestaat. Men spreekt ook wel over intelligenties, om aan te geven dat er vele vormen van slimheid bestaan. Gedrag is een betere maatstaf om de toename van onder andere de hersenen uit te verklaren om meerdere redenen. In de eerste plaats omdat het slimheid omvat. Ten tweede omdat onze voorouders snel adaptief werden door vele gedragsaspecten en eigenschappen, niet alleen door hun intelligentie en ten derde omdat intelligentie pas effect heeft bij het juiste gedrag. Immers, hoe intelligent het individu ook is, zijn leefwereld blijft ingewikkeld. Naarmate onze voorouders evolueerden, ervoeren zij dat ze zich het best konden aanpassen wanneer ze, juist binnen een grote diversiteit aan persoonlijkheden, goed met elkaar samenwerkten, hun kennis deelden, streefden naar consensus en de onderlinge concurrentie tot een minimum beperkten. Door dit typische jagers-verzamelaarsgedrag werd het inzicht in de complexe werkelijkheid maximaal.” (3)Hawking maakte zich in zijn boek grote zorgen over KI/AI en besluit zijn antwoord op de grote vraag ‘Zal kunstmatige intelligentie slimmer worden dan wij?’ als volgt: “Onze toekomst is een wedloop tussen de groeiende macht van onze technologie en de wijsheid waarmee we die gebruiken. Laten we ervoor zorgen dat de wijsheid wint.” Maar ons voortbestaan heeft niets te maken met een wedloop of met winnen of verliezen. Die termen horen bij concurreren. Als we met dat domme gedrag doorgaan dan sterven we beslist uit. Misschien deze eeuw nog wel. We kùnnen er echter voor zorgen dat we onze wijsheid hervinden door weer ouderwets te gaan samenwerken, zoals we dat miljoenen jaren in praktijk hebben gebracht. Dan gaan we gezamenlijk weer anticiperen in plaats van ons voortbestaan te verkrachten.Oh ja, voor ik het vergeet nog even over dat praktijkgevalletje verkrachten waar ik de blog mee begon. Het gaat om de bijzonder profijtelijke kant van ChatGPT-AI en de schade, die deze “zogenaamde kunstmatige intelligentie” veroorzaakt. Lees het interview met de linguïste Emily M. Bender en haar uitmuntende analyse van de situatie. (4)Verwijzingen:(1) Zie de blog:- Onderzoek en achterdocht van 18 augustus 2023. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/17702 (2) Stephen Hawking, Brief Answers to the Big Questions, in Nederland uitgegeven als De Antwoorden op de Grote Vragen, vijfde druk, 2018, Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum bv, ISBN 978 90 00 36 504 3, NUR 320.(3) Huib Papenhuijzen, Nooit Meer Concurreren - Onderzoek naar de balans tussen samenwerken en concurreren tijdens de menselijke evolutie, 1e druk, 2022, Uitgeverij Boekscout, ISBN 978 94 645 0742 3, pp. 62,63. (4) Zie het krantenartikel in NRC van 26 augustus 2023: “ ‘Die apocalyptische schrikbeelden over AI zijn marketing’, zegt linguïst Emily M. Bender.” Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/08/25/die-apocalyptische-schrikbeelden-over-ai-zijn-marketing-zegt-linguist-emily-m-bender-a4172771#/krant/2023/08/26/#236Meer weten? Lees mijn boek Nooit Meer Concurreren, verkrijgbaar bij boekhandel, uitgeverij Boekscout en Bol. Dit is de link: https://koopmijnboek.shop/9789464507423

Er is een nieuw woord de Nederlandse taal binnengeslopen. Dat is nou niet zo heel bijzonder. Zeker niet, omdat het een Engels woord is. Het kwam, zoals gewoonlijk, via de achterdeur. Zo’n nieuwe badgast klopt niet netjes aan, stelt zich niet voor en wacht niet af of wij, de sprekers van het Nederlands, hem willen opnemen. Nee hoor, het woordje penetreerde ons idioom zonder toe- of instemming, bij wijze van spreken. Het Engelse woord woke, want daar gaat het om, wordt tegenwoordig in het Nederlands veel gebruikt. Te pas en te onpas, want de betekenis is nog wel een dingetje, om het eufemistisch uit te drukken. De oorspronkelijke betekenis in het Engels was simpel. Woke is de verleden tijd van wake: wakker worden. In de door tegenstellingen en ongelijkheid verscheurde zogeheten Verenigde Staten van Amerika, waar iedereen druk bezig is met The pursuit of Happiness, (1) is woke in de loop van de vorige eeuw echter een eigen leven gaan leiden. Binnen de voormalige Amerikaanse slavengemeenschap werd woke een oproep om alert te zijn op rassendiscriminatie, ongelijkheid en sociale onrechtvaardigheid. Heel begrijpelijk, want de Afro-Amerikanen waren weliswaar pro forma bevrijd van overheersing, marginalisering en uitbuiting, de praktijk stond daar haaks op. (2) Momenteel wordt woke in de betekenis van ‘wees waakzaam’ in allerlei, vaak tegengestelde situaties gebruikt. Het modewoord lijkt vooral populair bij iedereen, die een hekel heeft aan anderen. Zo roepen tegenwoordig politici op om woke te zijn voor de verderfelijke tegenpartijen. Maar of het nou gaat om verschillen in bezit, het afpikken van bezit, om taalverschillen, seksuele verschillen of verschillen in huidskleur, je kunt het zo gek niet bedenken of we waarschuwen er voor. Dat hebben we mooi te danken aan onze allesoverheersende concurrentiestrijd. Tip van de week: pas op met woke. Concurreren maakt mensen achterdochtig. Wij verspillen onze energie dan aan de onderlinge strijd in plaats van aan onderzoek hoe we problemen kunnen voorkomen. De van nature onderzoekende, nieuwsgierige mens evolueerde door de vruchten van zijn creativiteit te delen met zijn kritische medemens, teneinde te kunnen anticiperen. Hominina waren zodoende in staat miljoenen jaren te overleven ondanks hun kwetsbaarheid. Doordat de groepen niet te groot waren functioneerde het gedragsregelend mechanisme uitstekend en werd voorkomen dat achterdocht, wantrouwen en angst gingen regeren. Let’s get back to the future. (3)Verwijzingen: (1) Zie de blog: - The pursuit of Happiness van 28 juli 2023. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/17537 (2) Zie de blogs: - Ik heb een droom (1) van 30 oktober 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/9424 - Ik heb een droom (2) van 6 november 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/9509 (3) Zie de blog: - Het gedragsregelend mechanisme van de mens van 14 oktober 2022. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/15582 Nog nieuwsgierig naar andere voorvallen uit de actualiteit van het concurreren? (4) Kijk naar wat concurreren heeft teweeggebracht in het Verenigd Koninkrijk. Niets dan stront. De goed functionerende waterleiding- en rioleringsbedrijven werden daar in 1989 geprivatiseerd. Sindsdien is 72 miljard pond aan winst uitgekeerd aan de private eigenaren, terwijl die niet investeerden. Gevolg is dat de riolen nu overstromen wegens achterstallig onderhoud. Herstel kost 62 miljard pond te betalen door de belastingbetaler. Een smerig zootje die concurrenten. Zie 3 minuten van het NOS-journaal van vrijdag 11 augustus. Dit is de link: https://www.npostart.nl/nos-journaal/11-08-2023/POW_05467509 (vanaf 20 min 5 s tot 22 min 5 s) (5) Of, nu we het toch over stront hebben, wil je liever weten hoe we worden genept met WC papier? Die velletjes zijn stiekem ingekort, want dat heeft toch niemand in de gaten. Zie NOS Nieuws van maandag 31 juli 2023 “Prijzen stijgen minder snel, maar alledaagse producten als wc-papier blijven duur.” Dit is de link: https://nos.nl/artikel/2484981-prijzen-stijgen-minder-snel-maar-alledaagse-producten-als-wc-papier-blijven-duur (6) Tenslotte nog een nieuwe aflevering in de serie ‘Giftige Politiek’. Zie het interview met Khadija Arib in VPRO Zomergasten van zondag 6 augustus 2023 Het fragment duurt drie minuten. Dit is de link: https://www.npostart.nl/vpro-zomergasten/06-08-2023/VPWON_1349718 (vanaf 2 h 17 min 45 s tot 2 h 20 min 50 s) Meer weten? Lees mijn boek Nooit Meer Concurreren, verkrijgbaar bij boekhandel, uitgeverij Boekscout en Bol. Dit is de link: https://koopmijnboek.shop/9789464507423

Hebben jullie het al gehoord? De opleiding geneeskunde van de Vrije Universiteit in Amsterdam is vorig jaar gestopt met het gebruik van de eervolle vermelding ‘cum laude’ en dat werkt uitstekend. Zo goed zelfs dat drie andere universiteiten nu ook overwegen dat goede voorbeeld te volgen. (1)De Leidse historicus Wesseling sprak over perverse prikkels als hij het over concurreren had. Pervers is natuurlijk geen geringe veroordeling. Wesseling walgde van de concurrentiestrijd, zoals je kunt lezen in zijn boek Verdeel en Heers - De deling van Afrika, dat we eerder bespraken. (2) Wesseling was ook heel kritisch over perverse prikkels in de wetenschap. Een citaat uit mijn boek Nooit Meer Concurreren: “Om samen te kunnen werken is gelijkheid van groot belang voor ieder mens, en dat geldt niet minder voor wetenschappers. De historicus H.L Wesseling, heeft onlangs nog gewaarschuwd voor perverse prikkels en de schadelijkheid van het concurreren in de wetenschap. In zijn in 2018 verschenen boek Daverende dingen dezer dagen heeft Wesseling het over de financiering van de universiteiten. Deze zijn in theorie weliswaar autonoom, maar in de praktijk volledig afhankelijk van de rijksoverheid en dus van de competitie tussen politici, schrijft hij. “Vroeger hing dat bedrag (de subsidie van de rijksoverheid) af van het aantal studenten dat aankwam. Nu gaat het ook om het aantal diploma’s dat de universiteiten verlenen. Dat lijkt logisch. Een worstfabriek beoordeel je ook niet op het aantal varkens dat erin gaat, maar op de worst die eruit komt. Maar het is natuurlijk ook gevaarlijk. Als je inkomsten afhangen van het aantal diploma’s dat je verleent, is dat een stimulans om zo veel mogelijk diploma’s te verlenen en aan de kwaliteit daarvan niet al te zwaar te tillen. Dit is de eerste van diverse perverse prikkels waaraan de universiteiten blootstaan. De tweede zit bij het onderzoek … … Geld voor onderzoek werd weggehaald bij de universiteiten en ondergebracht in een centrale pot bij de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Het idee is dat het daar dan in vrije concurrentie wordt verdeeld onder de besten. Dat is een loffelijk streven, maar het heeft ook minder gelukkige gevolgen. Om te beginnen de enorme hoeveelheid tijd die moet worden besteed aan het schrijven en beoordelen van onderzoeksvoorstellen, waardoor veel hoogleraren zeggen aan eigen werk nauwelijks meer toe te komen. Een ander gevolg is dat het accent heel sterk is gaan liggen op het tellen van Engelstalige publicaties in vooraanstaande tijdschriften en het aantal malen dat die publicaties worden geciteerd. Om te bepalen wie de besten zijn, moeten ‘objectieve’ criteria worden toegepast en dat komt nu eenmaal vaak neer op tellen. Iets anders heeft men nog niet kunnen bedenken.” ” (3) (4)Langzaam maar zeker beseffen we hoe verwerpelijk het stimuleren van de onderlinge concurrentiestrijd is. Alle lof dus om te stoppen met ‘cum laude’. De volgende stap is dat we het concurreren zelf aanpakken. Concurreren is voor losers. Weg met het perverse winnen. Leve de vooruitgang. We weigeren nog langer achter de feiten aan te lopen en catastrofes lijdzaam te ondergaan. We gaan weer anticiperen, onder meer vanwege de klimaatproblemen. Verwijzingen:(1) Zie NOS Nieuws van maandag 31 juli 2023 “Artsenopleidingen willen van cum laude af: 'Vermindert risico op burn-out'.” Dit is de link: https://nos.nl/artikel/2484920-artsenopleidingen-willen-van-cum-laude-af-vermindert-risico-op-burn-out(2) Zie de blog Verdeel en Heers - De deling van Afrika van 29 november 2019. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/6343(3) Huib Papenhuijzen, Nooit Meer Concurreren - Onderzoek naar de balans tussen samenwerken en concurreren tijdens de menselijke evolutie, 1e druk, 2022, Uitgeverij Boekscout, ISBN 978 94 645 0742 3, pp. 177, 178.(4) H.L. Wesseling, Daverende dingen dezer dagen. Kritisch kanttekeningen bij hedendaagse verschijnselen, eerste druk, 2018, Uitgeverij Prometheus, ISBN 978 90 446 3729 8, pp. 108, 109.

De Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring uit 1776 roept op tot The pursuit of Happiness. Een groepje van 56 blanke opstandelingen van 13 Amerikaanse koloniën sneden met hun Onafhankelijkheidsverklaring eenzijdig de banden door met hun bezitter en machthebber: de blanke koning George III van Engeland. De Amerikanen waren de zware belastingen van deze Engelse machtswellusteling meer dan zat. Omdat het nastreven van geluk zo prominent in de Onafhankelijkheidsverklaring staat, vraag je je af of alleen deze blanke rebellen ongelukkig waren. Waren er misschien nog meer Amerikanen unhappy en waarom dan toch? En niet in de laatste plaats: wat verstonden de opstellers van de verklaring onder Happiness? Kan je Happiness bijvoorbeeld meten en vervolgens uitdrukken in een getal? Ik stel me dan een duidelijke schaal voor van 10 getallen, waarbij de ‘0’ staat voor ongelukkig en de ‘10’ voor gelukkig. Het voordeel van getallen is dat ze zekerheid verschaffen. Je kunt dan alles mooi met elkaar vergelijken. Op het gebied van geluk zou je daarmee exact kunnen aangeven of en in hoeverre een gekleurde medemens, die door een blanke tot zijn persoonlijke bezit wordt gerekend, ongelukkig is. Daar had Thomas Jefferson, de ontwerper van de tekst van de Onafhankelijkheidsverklaring, geen rapportcijfer voor nodig. Hij wist donders goed, dat de in Amerika geïmporteerde slaven zich ongelukkig voelden. Jefferson bezat zelf honderden slaven en was dus, net als de meerderheid van de ondertekenaars van de Onafhankelijkheidsverklaring, zowel slavenbezitter als -exploitant. Jefferson had natuurlijk klip en klaar in de tekst kunnen opnemen dat de slavernij werd afgeschaft, maar dat wilde hij niet. Dat druiste in tegen het eigenbelang van hemzelf en van het merendeel van de medeondertekenaars. De schoorstenen van deze nieuwe machthebbers moesten na de Onafhankelijkheid immers wel blijven roken, ook al ging dat ten koste van de Happiness. Dat hele happiness-verhaal in de verklaring was leuk gevonden, maar was niet meer dan een nepargument: een mooie verpakking om je ware aard te verbergen. Die blanke rebellen vochten voor het behoud en het uitbreiden van hun bezit. Stuk voor stuk behoorden zij tot de bezittende blanke elite, grotendeels van Engelse origine, die af wilde van degene, die machtiger was dan zijzelf. Het neppen is standaardpraktijk van de concurrent. Maar, ook al nept en exploiteert hij de medemens, hij nept ook zichzelf, want concurreren maakt mensen unhappy. Dat zien we aan de leegloop van politici uit Den Haag. Ze hebben schoon genoeg van hun nutteloze, in hun woorden ‘giftige’, strijd. (3) Concurreren is voor losers. De mens wordt happy, als hij samenwerkt. Dan voelt hij zich niet vrij, maar juist verbonden met zijn medemens waarop hij kan vertrouwen. Op die manier konden mensen vijf miljoen jaar evolueren en op een unieke manier anticiperen. De rudimenten daarvan zien we nog terug bij zogeheten natuurvolkeren.Verwijzingen:(1) Zin in wat epifane momenten? Zondag 23 juli 2023 was de eerste aflevering van dit seizoen van het televisieprogramma VPRO Zomergasten. Te gast was de natuurkundige en kosmoloog Thomas Hertog. Het was een mooi vraaggesprek. Regelmatig viel het woord samenwerken. Bijvoorbeeld bij de ontdekking van pulsars door Jocelyn Bell, bij de foto die gemaakt is van het zwarte gat en wanneer Hertog, naar aanleiding van de door velen gevoelde bedreiging van AI (kunstmatige intelligentie) het belang van samenwerken en kennis delen in de wetenschap benadrukt. Dit is de link: https://www.npostart.nl/vpro-zomergasten/23-07-2023/VPWON_1349716 (2) Nog meer over samenwerken? Zie het krantenartikel in NRC van 8 juli 2023: “Fuseren is heel normaal in de wereld van verzekeraars.” Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/07/07/fuseren-is-heel-normaal-in-de-wereld-van-verzekeraars-a4169231#/krant/2023/07/08/#118(3) Zie eveneens de blogs:- Is politiek giftig? van 14 juli 2023. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/17433- Slavernij en gelijkheid van 7 juli 2023. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/17367

De vorige week verliet Renske Leijten plotsklaps de politiek. Waarom? Ze liep immers jarenlang het vuur uit haar sloffen voor de mensen van de zogeheten toeslagenaffaire en die zaak is nog steeds niet afgerond. Ook was ze voor de duvel niet bang. En nu, in de bloei van haar leven en middenin de verkiezingsperiode stapt ze op. In een krantenartikel lezen we waarom: “Leijten is klaar met de Haagse politiek. Den Haag, zei ze in haar afscheidstoespraak, is „giftig” en „traag”, ze is klaar met alle aandacht voor beeldvorming en machtspolitiek. „Het was altijd dat ik met energie thuiskwam, ook al kwam ik van heinde en verre, als ik onder de mensen was geweest. En het was altijd dat ik met energiegebrek thuiskwam als ik in Den Haag was geweest.” ” (1) Het gif van de politiek had op haar dus een verlammende uitwerking gehad. De andere Haagse Kamerleden begrepen Renskes beslissing wel, want zowel haar concurrenten als haar collega’s, waren tijdens de afscheidszitting aangedaan. Inmiddels zijn we Renske al weer bijna vergeten, want zij is supersnel ingehaald door Mark Rutte, die afgelopen maandagmorgen ook al vriend en vijand verraste met zijn zondagse besluit helemaal met de Haagse politiek te kappen. En wederom ging het er in de plenaire vergadering heel emotioneel aan toe. Zelfs Mark was een beetje ontroerd. Het was dan ook zo bijzonder om hartelijke in plaats van hatelijke woorden te horen uit de mond van zijn aartsrivaal ter rechterzijde Geert Wilders. Jesse Klaver, zijn gevreesde mededinger op links had Mark bijna over het hek van vak K getrokken om hem heerlijk te knuffelen. “Het voelde allemaal goed,” liet Mark het legertje verslaggevers daarna weten. Straatvechtster Renske sprak bittere woorden over het werken in de politiek. En dat Mark zich zo lang heeft kunnen handhaven in de slangenkuil mag gerust een mirakel worden genoemd. Maar niet alleen kruidenierswaren hebben een uiterste houdbaarheidsdatum, politici hebben dat eveneens. Vroeg of laat ga je voor de bijl. Dat zit hem in de giftigheid van de politiek. Die giftigheid heeft een naam: concurreren. De politiek zelf is uiteraard niet giftig. Ook mensen die samenwerken moeten het eens zien te worden over van alles en nog wat. Dat is heel nuttig, want daardoor kan de mens beter anticiperen dan andere soorten. (2) Wanneer de mens echter concurreert, dan gaat het om een strijd om het eigen belang, om een gevecht met je tegenstander. De volksvertegenwoordiger speelt dan op de man, bijvoorbeeld door de opponent voor gek te zetten of door onder de gordel te steken. De trukendoos van het elkaar neppen om de strijd te winnen is, ook voor de parlementariër, onuitputtelijk. Maar ook deze concurrent maakt misbruik van zijn creativiteit, omdat hij een probleem niet wenst te voorkomen, of zelfs maar op te lossen. De inventiviteit wordt misbruikt om de strijd te winnen. Met slechts één doel: het eigenbelang. Het concurreren vergiftigt het samenwerken, de dood tot gevolg hebbend.Verwijzingen:(1) Zie het krantenartikel “Aan de interruptiemicrofoon van de Tweede Kamer wordt het stiller: Renske Leijten stopt” in NRC van 3 juli 2023. Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/07/01/aan-de-interruptiemicrofoon-van-de-tweede-kamer-wordt-het-stiller-renske-leijten-stopt-a4168727 (2) Zie de blog Abstract van het onderzoek naar samenwerken en concurreren van 7 juli 2023. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/17368 (3) Veel blogs gaan over de giftigheid van het concurreren, zoals Winst maken is dodelijk van 17 maart 2023. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/16548

AbstractNooit Meer Concurreren - Onderzoek naar de balans tussen samenwerken en concurreren tijdens de menselijke evolutie. (1)Vanuit de gedragspsychologie, antropologie, paleontologie, archeologie en biologie en eigen veldonderzoek bij zogeheten natuurvolkeren, toont dit fundamentele onderzoek aan dat bij de evolutie van mensen: - samenwerken de allesbepalende factor was en - onderling concurreren het samenwerken onmogelijk maakt. Samenwerken, zowel binnen dezelfde soort als tussen verschillende soorten, komt in de levende natuur veel meer voor dan het leven ten koste van elkaar door te concurreren. Samenwerken is emergent en deze emergentie is specifiek voor iedere soort. Zo vormen spreeuwen zwermen en mieren kolonies. De emergentie van het samenwerken door de mens kenmerkt zich door het beter anticiperen en het delen van kennis, waarvoor gelijkheid en eerlijkheid vereist zijn. Dat herkennen we in ons streven naar egalitarisme en emancipatie en onze afschuw van manipulatie en macht. De paleontologie levert de onderbouwing dat de menselijke evolutie zo’n 5,5 miljoen jaar (Ma) geleden begon bij de grondaap Ardipithecus en zich daarna doorzette bij Australopithecus en Homo. Hun betere anticipatievermogen compenseerde hun trage genetische adaptiviteit ruimschoots. Hedendaags bewijs vinden we bij natuurvolkeren zoals de Bosjesmensen. Hominina vanaf Ardipithecus tot en met de Bosjesmensen beheersten hun competitieve en agressieve instinctieve impulsen, teneinde voldoende te kunnen anticiperen. Vanaf de sedentarisatie slaat de balans echter door naar onderling concurreren en ontstaan ongelijkheid en macht. Homo sapiensen gaan elkaar bedriegen, privébezit vormen als garantie tegen het gebrek aan onderlinge hulp en om macht mee uit te kunnen oefenen. Het natuurlijke gedragsregelende mechanisme voldoet niet langer, het samenleven destabiliseert en mensen worden onderling massaal agressief. De stenen knotskop, het eerste oorlogswapen, komt ~8.000 jaar geleden in gebruik. Machtsstructuren stimuleren het concurreren en gijzelen de sedentaire mens tot op de dag van vandaag in zijn onnatuurlijke gedrag.Verwijzingen: (1) Huib Papenhuijzen, Nooit Meer Concurreren - Onderzoek naar de balans tussen samenwerken en concurreren tijdens de menselijke evolutie, 1e druk, 2022, Uitgeverij Boekscout, ISBN 978 94 645 0742 3 (2) altruïsme | anticiperen | competitie | concurreren | coöperatie | egalitarisme | egoïsme | emancipatie | emergentie | jagers-verzamelaars | knotskop | landbouwrevolutie | mededinging | menselijke evolutie | oorlog | samenwerken | sedentarisatie | sociaal gedrag | (3) Beknopte artikelen over kernbegrippen: - Is samenwerken emergent? https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/15016 - Emergentie, wat koop je er voor? https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/15145 - Dansen op het slappe koord (1) https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/15254 - Dansen op het slappe koord (2) https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/15489 - Het gedragsregelend mechanisme van de mens https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/15582 (4) Samenvatting aanbieden eerste exemplaar van Nooit Meer Concurreren aan Jan Terlouw: https://www.youtube.com/watch?v=Iz5WOmNTrUY

Vraagje: wie heeft er niets opgevangen van de berichten over de afschaffing van de slavernij in ons koninkrijk? Vinger opsteken en eerlijk zijn hé? Niemand inderdaad, want er was ook zoveel over te doen. De ongelijkheid blijft ons bezighouden. Het lijkt warempel wel of onze aversie tegen ongelijkheid ons in het bloed zit. Nou dat is ook zo, want de mens is mens geworden door de combinatie van egalitair gedrag en samenwerken. Zie de abstract van mijn onderzoek naar de balans tussen samenwerken en concurreren tijdens de menselijke evolutie, in de volgende blog. (1)Verwijzingen:(1) Zie de blog: Abstract van het onderzoek naar samenwerken en concurreren van 7 juli 2023. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/17368(2) Eerdere blogs over de slavernij:- Discriminatie, vooroordelen, slavernij van 19 juni 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/8251- Ik heb een droom (1) van 30 oktober 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/9424 - Ik heb een droom (2) van 6 november 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/9509

Ik ben niet van plan om een serie te beginnen met de titel ‘Gelijk Hebben en Gelijk Krijgen’, maar na de publicatie van het rapport over de toestand van de Nederlandse gezondheidszorg heb ik besloten om toch een keertje om te zien in verwondering. Wat is er in ’s hemelsnaam aan de hand? Dinsdagmorgen stond op de voorpagina van de krant een artikel over de erbarmelijke toestand van onze gezondheidszorg. Nu weten wij dat al lang. (1) Wij weten dat het concurreren ons aan de rand van de afgrond heeft gebracht. Wij weten ook dat er nog maar een paar duwtjes nodig zijn om ons het ravijn in te laten stuiteren. Maar nu weet de staat het dus ook. Jet Bussemaker heeft het gezegd, dus dan is het waar. Niet omdat Jet altijd gelijk zou hebben, maar omdat een legertje aan zorgkundigen dat aan haar heeft gerapporteerd. Ook kennen we Jet als iemand die niet over één nacht ijs gaat. Het is nu dus een feit. We donderen met z’n zeventien miljoenen de zorgafgrond in, als een ongelukkige wielrenner in een bergetappe. Het hele “Nederlandse zorgstelsel piept en kraakt” staat in de krant. … “Steeds meer burgers krijgen niet de zorg waar ze volgens de wet recht op hebben. Dat is een groot risico voor hun gezondheid op langere termijn” … “Huisartsen nemen geen patiënten meer aan” … “spoedeisende hulpen zijn vaker gesloten” … “in de ggz zijn de wachttijden sterk toegenomen” … “Zowel burgers als de zorgsector stellen dat ‘de grens bereikt is en het zo niet langer kan’ schrijft de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS)” lees ik. (2) Om dat te concluderen hoef je natuurlijk geen wetenschapper te zijn, maar om alles goed te onderbouwen met feiten en de juiste extrapolaties uit te voeren en dat vervolgens weer netjes op papier te zetten, dat is toch wel wat anders dan een praatje voor de vaak houden. Jet durfde op dit rapport dan ook wel een klap te geven. Nieuwsgierig lezen we verder. “Sommige oorzaken [personeelstekort, vergrijzing, lage salaris] zijn al langer bekend”… “De zorgsector is zo ‘gefragmenteerd en complex georganiseerd’ dat veel mensen ‘de weg kwijt raken’ en niet de hulp krijgen die ze nodig hebben”. Ook stellen Jet Bussemaker en haar Raad vast dat “De concurrentie tussen zorgverzekeraars leidt tot een prikkel om niet te investeren in samenwerking: ze richten zich vooral op het beperken van hun eigen uitgaven”. Het artikel gaat nog door met het oprakelen van allerhande misstanden. Herrgottsakra, wat een ellende toch allemaal. Uiteindelijk komt de aap uit de mouw: hoe het wel moet weten ze niet (…), maar dat de concurrentie moet worden beteugeld en er beter moet worden samengewerkt dat hebben ze nu toch wel goed in de gaten! De blogs zijn dus niet voor niets geweest. Nu nog een rapport over hoe dom het is om te denken dat het overleven ten koste van je soortgenoten slim is. Wie dat gaat presenteren? Ik denk Jet Bussemaker.Verwijzingen:(1) Zie de blogs:- De speciale aanbiedingen van de ziektekostenverzekeraars van 15 november 2019 inclusief de daaropvolgende discussie. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/6240- De kwakzalf wordt duur betaald van 31 januari 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/6821- Is samenwerken intelligent? van 12 juni 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/8175- Waar vind je tegenwoordig nog een goede timmerman? van 24 december 2021. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/13512(2) Zie het krantenartikel “Adviesorgaan waarschuwt kabinet: grens aan het zorgstelsel is bereikt” in de NRC van 20 juni 2023. Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/06/19/adviesorgaan-kabinet-grens-aan-het-zorgstelsel-is-bereikt-a4167610#/krant/2023/06/20/#101

De concurrentiestrijd tussen mensen veroorzaakt schade. Onbeschrijfelijk veel schade. Voor de direct zichtbare en voelbare schade gebruiken we sinds oudsher de term roofbouw. Dat die schade zelfs door de dader wordt erkend is niet zo raar: de roofbouwer berooft zichzelf immers van zijn waardevolle bezit: zijn akkergrond. Alleen wanneer de concurrent zichzelf dupeert geeft hij schade toe, die hij nota bene zelf heeft veroorzaakt. Dat doet hij in stilte, want trekt hij openlijk het boetekleed aan, dan kost hem dat nog meer van zijn bezit. De roofbouw begon met het zaaien van allemaal dezelfde graankorrels op akkertjes, toen de sedentaire mens, in zijn zelfzuchtige streven zijn korte termijn opbrengsten te maximaliseren, zijn eigen grond uitputte. Nu het concurreren inmiddels is verworden tot een wereldwijde plaag is de roofbouw dat eveneens. En daar kunnen we dan met z’n allen weer niet tegen optreden, omdat we concurreren. Een vicieuze cirkel dus. Dat is de grap van het concurreren: het stort ons van de ene korte termijn crisis in de andere, terwijl de problemen alleen maar groter worden. In de krant lezen we dat door de oorlog in Oekraïne evenveel extra CO2 wordt uitgestoten als een land als België. (1) Die beperking van de opwarming van de aarde tot 1,5 graad kunnen we wel op ons buik schrijven. Verhaal twee gaat over PFAS. De productie van een winstgevend goedje. Lees het artikel. (2)Overigens ben ik van mening dat… we graag samenwerken. Verwijzingen:(1) Zie NRC van 8 juni 2023. Citaat: “De oorlog in Oekraïne heeft grote gevolgen voor het klimaat. Uitgerekend deze woensdag wordt op een klimaatconferentie in Bonn een rapport gepresenteerd waarin die gevolgen voor het eerste jaar van de oorlog zijn berekend. Volgens de onderzoekers gaat het om 120 megaton aan extra CO2 (en andere broeikasgassen), dat is ongeveer evenveel als de jaarlijkse uitstoot van België.” (2) Zie het krantenartikel “Chemiebedrijf DuPont kende risico’s van PFAS al decennia en zweeg” in de NRC van 16 juni 2023. Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/06/15/chemiebedrijf-dupont-kende-risicos-van-pfas-al-decennia-en-zweeg-a4167251#/krant/2023/06/16/#108(3) Zie de blogs:- Code rood: de paashaas komt van 15 april 2022. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/14413- Concurreren, oliedom van 10 september 2021. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/12560- Naaien, graaien en zaaien (2) van 26 mei 2023. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/17200

De vorige keer sloten we af met de treurige conclusie dat landen geen vrienden hebben, maar uitsluitend belangen. (1)Twee citaten uit mijn boek:“Staatshoofden en staten bestaan om geen andere reden dan dat zij met elkaar concurreren. Voeren zij niet daadwerkelijk oorlog dan zijn ze wel in concurrentie om de economische, militaire of politieke macht en zijn vriendschap en betrouwbaarheid ondergeschikt aan het eigenbelang.”…“De [eerder geciteerde] Britse historicus E.J. Hobsbawn, kwam dan ook tot de conclusie dat staat, natie of volk niet bestaan. Hij had groot gelijk. In feite is de staat niet meer dan een hersenspinsel van diegenen, die er hun bezit aan ontlenen. Ofschoon de competitieve heerser alles uit de kast heeft gehaald om de staat te creëren, zijn project was gedoemd te mislukken, omdat deze in strijd is met ons preferente gedrag. De mens hecht zich niet emotioneel aan een stukje van het aardoppervlak of aan de sprekers van eenzelfde taal, maar aan een groep soortgenoten, waarmee hij dagelijks en veelvormig interacteert. Zelfs de verzorgingsstaat is geen bestendige structuur. Ondanks de aandacht voor de ongelijkheid tussen mensen, is ook deze natiestaat niet bij machte om zijn inwoners een gevoel van geborgenheid te verschaffen. Dat kan ook niet, alleen al vanwege de onmogelijkheid voor het ontstaan van een band tussen burger en staat, maar ook omdat het politieke stelsel berust op concurreren, waarbij de machthebbende politici hun zienswijze verkopen, het niet zo nauw nemen met de waarheid en zich richten op de korte termijn en het eigenbelang.” (2)Ook de politicoloog/antropoloog James C. Scott is van mening dat de staat is gefundeerd op drijfzand. Hij beschrijft in Against the Grain (3) waarom de vroege sedentaire staten van de graanboeren in Mesopotamië eveneens erg instabiel waren. In hoofdstuk 6 “Fragility of the Early State: Collapse as Disassembly” schrijft Scott: “That it [the state] soon falls apart is hardly surprising; what's remarkable is that it was done at all.”Het zaaien, naaien en graaien heeft het geslacht Homo binnen zeer korte tijd aan de grens van de afgrond gebracht. Kom op, we gaan weer samenwerken. Wie is er tegen? Ik niet hoor.Verwijzingen:(1) Zie de blogs: - Graaien en naaien van 19 mei 2023. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/17033 - Het klimaat weet van hond noch stront van 11 november 2022. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/15739(2) Twee citaten uit: Huib Papenhuijzen, Nooit Meer Concurreren - Onderzoek naar de balans tussen samenwerken en concurreren tijdens de menselijke evolutie, 1e druk, 2022, Uitgeverij Boekscout, ISBN 978 94 645 0742 3, pp. 156 en 165(3) James C. Scott, Against the Grain – A Deep History of the Earliest States, 2017, Yale University Press, Library of Congress Control Number: 2016960155, ISBN 978-0-300-24021-4

‘Graaien en naaien’ zijn prima aandachtstrekkers, maar verder heb je niet veel aan dit soort platitudes. Of toch wel? Graaien en naaien kan weliswaar iedereen, maar niet even goed. Je moet bijvoorbeeld bij het graaien enorm opletten dat je zelf niet wordt genaaid, want concurrenten vinden steeds weer nieuwe manieren om hun medemens te verneuken. Daarvan zien we momenteel weer allerlei leuke voorbeelden bij het doen van de broodnodige boodschappen. Die halen we bij enkele grote supermarktketens, want zij hebben de kleinschalige kruideniertjes op de hoek een halve eeuw geleden meedogenloos doodgeconcurreerd. Zo vergaat het je als je niet oplet en je teweerstelt tegen je concurrerende medemens. Dat vreet ontzettend veel energie, die je goed had kunnen gebruiken om samen te werken en je kennis te delen. Nu delen de supermarkten uiteraard ook hun kennis, maar dan vooral om de klant en de vijand te misleiden, teneinde daar zelf weer beter van te worden. Zo wordt aan een prijsverhoging geen woord vuil gemaakt en wordt de kiloprijs van de grutterswaar per ongeluk vergeten. Een prijsverlaging wordt daarentegen van de daken geschreeuwd, ook al duurt deze nog zo kort. Supermarkten zijn kampioenen in het neppen, net als de banken die ook sluw gebruik maken van de naaiflatie en politici die van alles en nog wat beloven en dat snel weer zijn vergeten en natuurlijk de landen, waarin we wonen en werken. Natiestaten en hun competitieve heersers kunnen vaak poeslief overkomen, maar ook zij hebben geen vrienden. Landen hebben belangen. En dat geldt voor alle concurrenten. Wordt vervolgd.Verwijzingen:(1) Nog enkele blogs over het naaien door supermarkten: - Het laagsteprijsfetisjisme van 10 juli 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/8437 - Supermarkt stunt met de hóógste prijs van 11 september 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/8880 - Neppen is ingeburgerd van 13 mei 2022. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/14602(2) De website van BNNVara publiceerde op13 mei 2023 het artikel “Wat is graaiflatie?” Dit is de link: https://www.bnnvara.nl/artikelen/wat-is-graaiflatie(3) De journalistieke website Welingelichte Kringen publiceerde op 11 mei 2023 het artikel “Gat tussen hypotheekrente en spaarrente: ‘Je pakt het van de massa af en geeft het aan de aandeelhouders’ ”. Dit is de link: https://www.welingelichtekringen.nl/economie/4061457/gat-tussen-hypotheekrente-en-spaarrente-je-pakt-het-van-de-massa-af-en-geeft-het-aan-de-aandeelhouders.html

Enkele weken geleden bespraken we de dodelijke werking van het maken van winst. (1) Bij nader inzien heb ik daar spijt van. Wat schieten we er mee op dat ik zo zit te stoken? Helemaal niets. Integendeel het jut free-riders alleen maar op om er nog een schepje bovenop te doen. En dat is natuurlijk het laatste wat ik zou willen. We zitten tenslotte niet meer in de beginfase van het overleven ten koste van elkaar, maar zijn al geruime tijd in de slotfase daarvan aanbeland. Onder aanvoering van onze roofridders hebben we nu zoveel geprofiteerd van onze medemens en geparasiteerd op de rest van de levende natuur, dat zelfs de niet-levende natuur begint te klagen over roofbouw. De niet-levende natuur heeft vanzelfsprekend geen stem, maar als je goed luistert hoor je haar toch zuchten en steunen over uitzichtloos en ondraaglijk lijden. Die mangaanknollen op de zeebodem en de schaarse aardmetalen op de maan liggen daar immers gewoon voor het opscheppen en wat nog leuker is: die zijn van helemaal niemand! Is dat ‘grote halen, snelbinnen’ of niet? Heel wat makkelijker dan het afromen van bijvoorbeeld de zoetwatermarkt. Water produceren en verkopen lijkt misschien eenvoudig, maar is toch een heel gedoe. Er is weliswaar steeds voldoende vraag naar en je kunt water bijvoorbeeld in flessen stoppen met een aantrekkelijk plaatje erop van een of andere natuurzuivere bron, of het door leidingen persen rechtstreeks naar je klanten, maar je moet het wel eerst nog zien te zuiveren van minieme fracties aan chemicaliën en microben, want voor je het weet heb je een miljardenclaim aan je broek hangen. Een andere mogelijkheid is om het zoete water te belemmeren om door haar rivierbedding te stromen door daarin een mooie betonnen dam op te richten met wat aggregaten erin, zodat je de door jou gecreëerde groene elektriciteit kunt verkopen aan de hoogste bieder. Zou ik ook niet aanraden, want die zogenaamde vrije energiemarkt is zo volatiel als de pest. Dat moet een free-rider gewoon niet willen. Nee, die hele zoetwatermarkt is verworden tot een echte vechtmarkt, waarop voor een eerlijke handelaar geen droog brood meer te verdienen valt. Bovendien krijg je te maken met veel negativiteit, zoals allerhande activisme en tegenkrachten als rechters, regels en bureaucraten. Die trias politica leek in het begin nog wel aardig, maar heeft ook niet de zegeningen gebracht die zij beloofde. Het advies is daarom simpel: ga profiteren van echte niches. Zo’n nichemarkt lijkt klein, maar wat kan jou dat schelen als de rentabiliteit dat driedubbel en dwars goedmaakt. Punt is wel dat je even moet zoeken en ik ben de laatste om te beweren dat dat reuze meevalt, maar àls je een niche vindt, zelf creëren kan natuurlijk ook, dan is je kasstroom zo liquide als al het zoete water van de Amazone, de Mississippi en de Nijl bij mekaar. Dan verdampen liquiditeit en solvabiliteit eenvoudig als sneeuw voor de zon. Met andere woorden je loopt er gewoon lekker van binnen, je hoeft er geen reet voor te doen en je kan een zeewaardig jacht laten bouwen met een teakhouten dek, waar je concullega-multi-miljardairs jaloers op zijn. En nu het belangrijkste: het hoeft geen mensenleven te duren! Het kan zo gepiept zijn. Lees maar in de krant. Drie mannen: ene Arnault (van Louis Vuitton), ene Bezos (van Amazon dotcom) en Musk, die kennen we inmiddels allemaal, bezitten 200 miljard. De man wel te verstaan. (2) Deze drie roofridders hebben hun medemens voor 600 miljard weten te flessen, doen er alles aan om hun privébezit (lees: hun macht) verder te vergroten en als er wat moet worden rechtgezet dan twitteren ze gewoon een of ander lulverhaal de wereld in.Die sedentaire mens heeft zich met al die roofridders lelijk in de nesten gewerkt. (3) Daar hoeven we bepaald niet trots op te zijn. De hamvraag echter “is het leven ten koste van je soortgenoten slim?” is dan ook niet zo moeilijk te beantwoorden. Gedurende vijf miljoen jaar menselijke evolutie brandden onze voorouders hun vingers niet aan die malle overlevingsstrategie van tegenwoordig, want deze belemmerde hen het samenwerken en blokkeerde hun anticipatievermogen. Gebrek aan anticiperen is dan ook precies waar het de hedendaagse mens aan schort. Ook planten en dieren prefereren samenwerken. Zowel binnen de soort als tussen soorten, bijvoorbeeld door symbiose en endosymbiose. De grondoorzaak voor vrijwel alle hedendaagse problemen, zoals met het milieu en het klimaat, de ongelijkheid, het wantrouwen en de oorlogen, is dat wij leven ten koste de medemens tot ideaal hebben verheven. Het uitsterven, inclusief dat van onszelf, overkomt ons gewoon en daar kunnen we niets aan doen. Of wel?Verwijzingen:(1) Zie de blog Winst maken is dodelijk van 17 maart 2023. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/16548(2) Zie het krantenartikel in de NRC van 6 april 2023 “Ook Arnault passeert kaap 200 miljard”. Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/04/06/luxe-gigant-ook-arnault-passeert-kaap-200-miljard-a4161441(3) Zie het krantenartikel in de NRC van 15 april 2023. Het papieren artikel droeg de kop: ”De meesten van ons worden bestolen”, het digitale artikel: “Het precariaat? Dat ben jij.” Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/04/13/het-precariaat-dan-ben-jij-a4161994

Even geleden ben ik weer eens naar de film geweest. Het was gezellig om in het donker vanuit zo’n roodpluchen stoel samen met anderen naar een groot projectiedoek te kijken. Beeld en geluid waren indrukwekkend en ook wel ontroerend. Soms kneep mijn keel zich samen en stond ik op het punt in huilen uit te barsten. Gelukkig kon ik bij scènes die me te erg aangrepen de hand van Jacintha vasthouden. Het was wat dat betreft misschien maar goed dat het nog van die ouderwetse zwart-wit-beelden waren en het geluid ook nog niet zo overdonderend was als tegenwoordig. De film stamde uit 1972. Aan de taal kon je geen touw vastknopen. Als inleiding werden minutenlang onbegrijpelijke Arabische tekens geprojecteerd. Niet ondertiteld of niks. Dat hielp niet echt om in de stemming te komen. Of misschien hielp het juist wel, want ik herinner het me nu nog als de dag van gisteren. Die sfeer dus van het Arabische schrift in zwart-wit zonder enige muzikale omlijsting werd ineens verstoord door een getypt Engels woordje dat in het midden van het doek een beetje stond te bibberen. Downpour stond er en daar moesten we het mee doen.Gaandeweg bleek dat het verhaal zich afspeelde in een grote stad in Iran. Een beetje slungelig type met een grote hoornen bril kwam door smalle stoffige straatjes aangelopen achter een handkar met wat stukken huisraad erop. Een spiegel, een bed, een lampetkan, dat soort dingen. Dus je dacht: “Wat moet ik daarmee? Is er niets interessanters, zoals romantische beelden in kleur van de prachtige bergen daar in de omgeving.” Iran, of nee, Perzië, want toen heette de huidige Islamitische Republiek, waar de Republikeinse Garde de boel onder de knoet houdt, nog Perzië was in handen van een sjah. Of beter gezegd dé sjah, want we kenden geen andere sjahs en hij was bovendien een man van de wereld. Hij had bijvoorbeeld nog op gevorderde leeftijd Farah Diba aan de haak weten te slaan. Farah was een beeldschone jonge intellectuele vrouw als de beelden en verhalen uit de Libelle van mijn moeder zaliger mij nog helder voor de geest staan. Maar goed, wie weet dat nog? Het is immers alweer dik veertig jaar geleden dat de zwartekousenkerk van Perzië de Iraanse theocratie grondvestte. Nou goed, die Farah Diba dus kwam in de hele film niet voor, maar wel een andere mooie Perzische vrouw. Zij was de zus van een schooljongen. Om het een beetje begrijpelijk te maken moet ik eerst nog even wat meer vertellen over die man met de komische zwarte bril. Hij bleek een kersverse onderwijzer te zijn, die het orde houden in een klas vol met levendige basisschooljongetjes nog in de vingers moest krijgen. Deze charmante en onhandige onderwijzer nu had het hart weliswaar op de goede plaats, maar liet ook niet helemaal over zich lopen. Hij ging dan ook al gauw genoeg de fout in door een van de belhamels de klas uit te sturen. Nou en toen kwam die beeldschone zuster van de belhamel in kwestie in beeld om bij onze onervaren onderwijzer verhaal te halen. Ze trok me toch van leer, maar, en toen werd het echt superspannend, er bleek toch ook sprake van enige genegenheid. Over en weer. En dat was dan nog maar het begin van de film. Het vervolg van deze affaire kan ik natuurlijk niet verklappen, maar wat we met z’n allen in het knusse bioscoopje wel hoopten was dat er iets moois zou opbloeien tussen dat stelletje. Onze rijke gevoelswereld is van levensbelang voor de mens. Dat wij in de bioscoop met z’n allen zo vurig hoopten op een gelukkig einde zegt veel over de gevoeligheid van mensen voor relaties en over onze verlangens. Ons rijke gevoelsleven en onze ethiek zijn er dan ook niet voor niets. Dat heeft een evolutionaire achtergrond, die minstens even spannend en aantrekkelijk is als de liefde. (1)Verwijzingen:(1) Enkele blogs over onze gevoelswereld en onze evolutie: - Je emoties de vrije loop laten van 10 december 2021. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/13359 - Concurreren moet je leren van 18 februari 2022. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/14022 - Het gedragsregelend mechanisme van de mens van 14 oktober 2022. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/15582

We gaan het nog een keer hebben over een van de meest schadelijke effecten van het concurreren tussen mensen: het maken van winst. Dat winst maken gevaarlijk is wisten die Andalusische klokbeker-entrepreneurs vijfduizend jaar geleden ook al. (1) Zij waren natuurlijk niet op hun achterhoofd gevallen door zoveel tijd en energie te willen steken in nutteloze bouwwerken als onneembare stadsmuren en diepe anti-tankgrachten. Die boeren hadden gewoon veel te verliezen, want zij hadden bezit opgebouwd en niet zo’n klein beetje ook. Dat moesten ze coûte que coûte beschermen tegen de vijand. Het was natuurlijk mogelijk dat die vijand zijn rechtmatig eigendom kwam opeisen, want het vormen van bezit gaat nou eenmaal hand in hand met onethisch gedrag en dan wordt het begrip eerlijkheid kneedbaar. De concurrent klaagt immers nooit over oneerlijkheid als hij meer bezit dan een ander? Zelfs niet als hij slaven bezit. Die klokbeker-entrepreneurs hadden gewoon een vooruitziende blik. Zij hadden heel goed in de gaten dat in hun omstandigheden alleen de sluwsten het best waren aangepast om te overleven en parasiteerden dan ook lustig los op hun medemens. Dat was weliswaar onethisch, maar aan moreel besef hebben concurrenten een broertje dood. De een zijn dood is de ander zijn brood is het credo van de entrepreneur. En wat is er nou mis met een leugentje om bestwil? Om je eigen bestwil uiteraard. (2) Het maken van winst is broodnodig voor de concurrent, want hij of zij kan niet vertrouwen op zijn medemens. Zelfs niet in tijden van nood. Zijn hulpverschaffer is immers ook niet gek. Die wil boter bij de vis bij iedere hulpvraag. Concurrenten gedragen zich tegengesteld aan mensen die samenwerken. Onze natuurlijke voorkeur voor samenwerken staat dan ook op gespannen voet met het concurrerende gedrag dat ons in de houdgreep heeft. Die spanning is dagelijks voelbaar en leidt tot instabiliteit op alle fronten. Concurreren schept wantrouwen. Wat is onder die omstandigheden dan de beste garantie om voort te kunnen bestaan? Inderdaad: bezit. De concurrent heeft daarvan dan ook nooit genoeg. Drie gevalletjes van de afgelopen tijd. Goed voor winsten van honderden miljarden, die toevallen aan enkelingen. Die parasieten hebben zowel het verlies van tienduizenden levens op hun geweten als de toename van de ongelijkheid tussen mensen, de roofbouw op moeder aarde en de instabiliteit in de wereld. Lees de krantenartikelen (3) (4) en (5). Winst maken is dodelijk.Verwijzingen:(1) Zie de blog De Entrepreneur van 17 februari 2023. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/16344(2) Enkele blogs over winst maken: - De speciale aanbiedingen van de ziektekostenverzekeraars van 15 november 2019. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/6240 - Bericht uit Amsterdam van 5 juni 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/8106 - Het laagsteprijsfetisjisme van 10 juli 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/8437 - Supermarkt stunt met de hóógste prijs van 11 september 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/8880 - Sinterklaas, o jongens, jongens ’t is zo’n baas van 4 december 2020. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/9817 - Zo min mogelijk d’r in en zo veel mogelijk d’r uit – hatsekidee van 8 juli 2022. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/14924(3) “Woede op Turkse bouwsector groeit: ‘Het probleem is dat iedereen winst wil maken’ ”. NRC artikel van 13 februari. Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/02/13/op-papier-voldeed-het-gebouw-2-a4157027?t=1678826001(4) “Olieconcern Saudi Aramco meldt recordwinst van 151 miljard euro”. NRC artikel van 12 maart 2023. Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/03/12/olieconcern-saudi-aramco-meldt-recordwinst-van-151-miljard-euro-a4159209(5) “Dat Pfizer en Moderna de race wonnen bleek niet bevorderlijk voor de vaccingelijkheid in de wereld”. NRC artikel van 12 maart 2023. Dit is de link: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/02/26/farmareuzen-deden-ondanks-beloftes-weinig-aan-vaccingelijkheid-tijdens-corona-a4158152

Op 8 september 2022 werd het boek Nooit Meer Concurreren aangeboden aan Jan Terlouw. De samenvatting van deze bijeenkomst in de van Westerholtzaal van kasteel Hackfort te Vorden is nu te bekijken op YouTube. Achtereenvolgens zie je de abstract van het onderzoek, de toelichting door Huib Papenhuijzen, het aanbieden van het eerste exemplaar aan Jan Terlouw en vragen en antwoorden. Verwijzingen:(1) De film op YouTube. Dit is de link: https://www.youtube.com/watch?v=Iz5WOmNTrUY (39 minuten)(2) De blog Nooit Meer Concurreren – Hoera! van 16 september 2022. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/15406

In het zuiden van Spanje doen Jacintha en ik veldonderzoek naar onze roots. Geen onprettig gebied om in te werken moet ik toegeven. We zijn op zoek naar de neanderthalers, die het in het zonnige zuiden van Europa ook lang konden volhouden. Nog voordat we een kies of vingerkootje in de een of andere grot konden opgraven stuitten we echter op enkele flinke grafheuvels op een hoogvlakte dicht bij een wadi, een droge rivierbedding. De Spanjaarden noemen een wadi een rambla. Nu waren de neanderthalers tot veel in staat, maar grafheuvels hebben zij nooit opgeworpen. Voor het oprichten van imposante grafmonumenten bestond bij hen geen aanleiding, want zij kenden geen statusverschillen en leefden niet ten koste van elkaar. Dat soort primeurs, en de concentratie van bezit en macht bij machthebbers en zijn elites van vazallen, komen geheel voor rekening van de sedentaire Homo sapiens. Grafheuvels, hunebedden en koergans zijn daarvan een bewijs. De grafheuvels in kwestie waren opgeworpen door vroege boeren, die zich overdag in het zweet huns aanschijns werkten op hun vruchtbare akkertjes in de dalen van een rio, een rivier, teneinde de kost te verdienen. De rambla stond zo’n 5.200 jaar geleden namelijk nog niet droog, want het regende toen in Zuid-Spanje veel meer. Ideaal dus voor rijke oogsten van olijven, druiven en noem maar op. Regelmatig waren er echter kapers op de kust, die het op de bezittingen van deze hardwerkende entrepreneurs hadden gemunt. Onze charmante zwoegers waren na hun gedane arbeid onder de koperen ploert dus nog lang niet klaar. In de avonduren en zelfs in de weekeinden moesten ze nog doorploeteren om zichzelf en hun bezittingen tegen entrepreneurs die het minder nauw namen met het mijn en het dijn, tegen de vijand dus, te beschermen. Ze trokken drie enorme hoge en dikke muren op en groeven omheen hun dorp een, wat je nu zou noemen, tankgracht. In de middeleeuwen waren ommuurde steden de gewoonste zaak van de wereld, maar zo’n dikke vijfduizend jaar geleden was dat echt een nouveauté. We spreken over vertegenwoordigers van de zogeheten klokbekercultuur en de vroege bronstijd, zoals onze eigen hunebedbouwers uit Drenthe. De hardwerkende Andalusische klokbeker-entrepreneurs zouden zich natuurlijk wel eens achter de oren hebben kunnen krabben over de aanleiding voor het bouwen van die verdedigingswerken. Maar zij hadden waarschijnlijk geen flauw benul over de leefwijze van honderdduizenden generaties van hun voorouders, die niet concurreerden, maar samenwerkten en daarmee de typisch menselijke evolutie mogelijk hadden gemaakt. De sedentarisatie was een heel geleidelijk proces waarbij van het een het ander kwam. Verwijzing:Meer weten over de klokbeker-entrepreneurs van Los Millares? Zie Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Los_Millares (Nederlands) https://es.wikipedia.org/wiki/Los_Millares (Spaans)

Ik was bijna de nieuwjaarswensen vergeten, maar gelukkig kan het nog tot Driekoningen. Bij deze dus: van harte gelukgewenst allemaal en in het bijzonder de ongelukkigen, want zij kunnen wel wat heil en zegen gebruiken. Ik hoorde dat onze hardwerkende no-nonsense-medemens zich zo ongelukkig voelt. Ik weet niet meer of er een specifieke groep ondernemers klaagde of een overkoepelende bond van deze aanpakkers, maar wat is blijven hangen is dat zij, op de valreep van 2022, zich beklaagden bij de een of andere actualiteitenrubriek van onze nationale radio over hun ongeluk. Nou, de radiojournalistiek had wel oren naar hun ellende, want zij weten dat slecht nieuws verkoopt, net als seks en religie. Maar voordat ik afdwaal naar die meer sappige onderwerpen zal ik eerst nog even vertellen wat er aan het handje is met onze nationale trots: onze grote-slagen-snel-binnen-jongens en -meisjes, die er iedere dag opnieuw weer voor zorgen dat hun schoorstenen blijven roken en wij, met z’n achttien miljoenen, brood op de plank krijgen.Onze poten-in-de-modder-aanpakkers beklaagden zich over de té flexibele arbeidsmarkt. Normaal gesproken verwacht je van ondernemers geen klaagzang, maar een lofzang op de vrije markt, die wat hen betreft niet flexibel genoeg kan zijn. Zij klagen weliswaar ook, maar dan over de ouderwetse vaste arbeidscontracten en de exorbitante ontslagvergoedingen, waardoor de hele arbeidsmarkt muurvast komt te zitten. Zij waarschuwen dat zij daardoor niet meer kunnen concurreren en uiteindelijk worden zowel zijzelf als hun ondergeschikten de klos als de boel op de fles gaat. Maar nu klaagden de ondernemers dus over het tegendeel: de arbeidsmarkt was nu weer te vrij en te flexibel geworden. Ik wist gewoon niet wat ik hoorde. Ze vertelden dat de factor arbeid momenteel te schaars was geworden en haar machtspositie misbruikte door allerlei idiote eisen te stellen aan de factor werkverschaffing. Was de metamorfose van de volledig geknevelde arbeidsmarkt naar eentje die zo kneedbaar is dat de minste geringste volatiliteit kosteloos op de factor arbeid kan worden afgewenteld met succes voltooid, nu keerde een oceaan aan zzp-guerrillero’s en uitzend-parasieten zich ineens tegen hun neoliberale heilregenten. Zij wensten alleen maar te werken wanneer het hen uitkwam, dicteerden hun uurloon en wilden niet worden lastiggevallen met ingewikkeld of zwaar werk. Kortom, die flexibele-schillenboeren wilden alleen maar de kersen en de slagroom van de taart snoepen, terwijl die nu juist bestemd zijn voor de baas, aldus de ondernemers.Grappig is dat concurrenten alleen klagen over oneerlijkheid als ze onder liggen. Dan gebruiken ze termen als een ‘ongelijk speelveld’. Waarschijnlijk vinden zij ‘eerlijkheid’ meer een term voor watjes. Het concurreren van de mens is alleen geen spelletje. Leven ten koste van je soortgenoten is bloedserieus.Onze evolutie heeft ons in staat gesteld om juist te anticiperen. Dat lukt echter alleen wanneer we samenwerken.

In de Volkskrant van 25 november 2022 stond het artikel ‘Beter voetballen, minder oorlog voeren.’ Het is een interview met evolutionair psycholoog Mark van Vugt (VU), die een boek heeft laten schrijven door Kees Opmeer over het voetbalspel. (1) We lezen dat Mark zelf ook voetbalt. De krant schrijft: “zodra hij [Van Vugt een veld betreedt waar twee groepen mannen proberen een bal in een net te schieten, verandert hij in een soort primitieve versie van zichzelf. Een oermens, zo je wilt.” Nu zijn er veel typen ‘oermensen’ geweest de afgelopen miljoenen jaren, dus daar schieten we niet veel mee op. Of zou Van Vugt ook mensachtigen, die op apen leken of misschien zelfs wel apen op het oog hebben gehad? ‘Oermensen’ worden vaak als ‘primitief’ weggezet. Dat vooroordeel komt voort uit het idee dat de superslimme Homo sapiens zichzelf graag ziet als het toppunt van intelligentie en als schepper van ‘de beschaving’. Ik zou niet graag de mensen de kost geven, die er zo over denken. Zo zou bijvoorbeeld de intelligente sapiens de lompe grove neanderthaler in heel Europa en Azië eenvoudig hebben doodgeconcurreerd. Een beeld dat helemaal niet raar overkomt, aangezien in het gedrag van de sedentaire mens de onderlinge concurrentiestrijd volop woekert. De bewijzen uit de archeologie en uit genetisch onderzoek van het tegendeel stapelen zich echter op. Mensachtigen en mensen konden dan ook alleen overleven en evolueren door met elkaar samen te werken en hun competitieve impulsen te beheersen. Het beeld dat Homo sapiens het toppunt van de schepping zou zijn begint dan ook flink te kantelen. De Leidse archeoloog en neanderthaler-onderzoeker Gerrit Dusseldorp levert in hetzelfde krantenartikel commentaar op de ideeën van Van Vugt. Dusseldorp heeft: “moeite met het gemak waarmee Van Vugt parallellen trekt met de oertijd, oorlog en voetbal.” En even verder stelt Dusseldorp: “Voor mij is oorlog niet zo snel oer, maar een recente ontwikkeling.” Om mijn onderzoek naar de vroege evolutionaire ontwikkeling van het menselijk gedrag wat meer onder de aandacht te brengen ben ik dus maar eens in de pen geklommen en heb de onderstaande reactie naar De Volkskrant ge-e-maild: “ De mens is geëvolueerd als samenwerker. Wij concurreren pas met elkaar sinds de sedentarisatie. Homo sapiens leefde vanaf de sedentarisatie niet langer als jager-verzamelaar, maar ging in grote groepen samenleven en landbouw en veeteelt bedrijven. Vanaf de sedentarisatie voert de mens dan ook oorlog met elkaar. De oudste bewijzen daarvan zijn aangetroffen in Boven-Egypte en zijn ongeveer 12.500 jaar oud. De mens ontstond echter lang daarvoor. Typisch menselijk gedrag begon meer dan vijf miljoen jaar geleden bij Ardipithecus, de grondaap. Ardipitheci en daarna Australopitheci werkten op een bijzondere manier samen. Het resultaat was dat zij beter anticipeerden dan andere soorten. Vooruitzien en abstraheren is de typisch menselijke manier om zich aan te passen en te overleven. Dat anticipatievermogen ontstond toen Hominina, zoals de bovenstaande geslachten pitheci en daarna ook o.a. Homo habilis, erectus, neanderthalensis en sapiens samenwerkten. Hominina hadden geleerd om onderling niet of nauwelijks te concurreren en hun instinctieve competitieve en agressieve prikkels te beheersen om te overleven door adequaat te anticiperen. Deze typisch menselijke vorm van samenwerken vereist echter gelijkheid. Dat herkennen we in ons streven naar emancipatie en onze afschuw van ongelijkheid. Sinds de sedentarisatie viert echter het onderling concurreren hoogtij en dat veroorzaakt niets dan ongelijkheid en problemen. Het voetballen is een goed voorbeeld van de tegenwoordige onderlinge concurrentiestrijd. Alles draait om scoren en winnen. Voetballen roept dan ook spanning en agressie op, de onafscheidelijke metgezellen van de concurrentiestrijd. Meer weten? Ik onderzoek al meer dan twaalf jaar het competitieve en coöperatieve gedrag van de mens. Het resultaat daarvan is mijn boek met de titel Nooit Meer Concurreren, dat in september 2022 is uitgekomen bij uitgeverij Boekscout.” Dit bericht is door De Volkskrant niet geplaatst. Ik heb het eveneens aan Mark van Vugt gestuurd, die mij per omgaande bedankte voor mijn interessante analyse! Sportief Mark. Super!Verwijzingen: (1) Zie het interview door Tonie Mudde ‘Beter voetballen, minder oorlog voeren’ in de Volkskrant van 25 november 2022. Dit is de link: https://www.volkskrant.nl/wetenschap/wat-leert-voetbal-ons-over-menselijk-gedrag-hoe-beter-landen-voetballen-hoe-minder-ze-oorlogvoeren~b6c313bb/ (2) Zie de blogs: - Het gedragsregelend mechanisme van de mens van 14 oktober 2022. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/15582 - Verschillen vrouwen en mannen? Mein lieber Herrgott van 4 februari 2022. Deze gaat ook over voetballen. Dit is de link: https://huibpapenhuijzen.auteursblog.nl/artikel/13839